Сунтаарга күүстээх тыал улахан хоромньуну таһаарда

Бөлөххө киир:

Сунтаар улууһугар бу күннэргэ ардахтаах, күүстээх тыал түһэн ааста. Сүрүннээн Уһун Күөл, Дьаархан бөһүөлэктэр аттыларынан ааһан, ыалларга уонна уопсай хаһаайыстыбаҕа улахан хоромньуну таһаарда.


«Батсаабынан» тарҕаммыт хаартыскалары көрдөххө, чахчы күүстээх тыал түһэн ааспыт. Ол эрээри, үһү-тамах сурахтары буолбакка, дьиҥнээх информацияны билээри, нэһилиэктэргэ эрийэн, ыйыталастыбыт.

Галина Прокопьевна Иванова, Арыылаах нэһилиэгин баһылыгын солбуйааччы:

—Күүстээх тыал биһиэхэ бэс ыйыгар иккитэ түһэн ааста. Бэс ыйын ортотугар түһэригэр этиҥ, чаҕылҕан бөҕө этэ, ыаллар тэлэбиисэрдэрэ, холодильниктара, төлөпүөннэрэ алдьаммыта. Оннооҕор розеткаттан араарбытым үрдүнэн, мин төлөпүөнүм эмиэ умайбыта.

Бэҕэһээ күүстээх тыал буостабыт профлиистэн оҥоһуллубут эпсиэйин биир эҥээрин бүтүннүү саралаан кэбистэ. Билигин ону оҥоро сылдьаллар. Кулуһуннаах сыһыытыгар уот баҕаната сууллан, уокка оҕустаран биир сүөһү өллө. Ээйик уулуссатыгар подстанция алдьанан, уот хойукка диэри барбыта. Сунтаартан РЭС-тэн тахсан, түргэнник оҥорбуттара.

Оттон Дьаархан нэһилиэгэр бу маннааҕар күүстээх тыал түспүт.

Василий Васильев, Дьаархан кулуубун дириэктэрэ:

— Күүстээх силлиэ ураган курдук кэлэн ааста. Дьиктитэ диэн, киэҥ сиринэн буолбакка, синньигэс соҕустук айанныыр эбит. Хас да сыллааҕыта эмиэ итинник күүстээх тыал түспүтүгэр, барбыт сиринэн мастары охтортоон, суол курдук хаалбыт этэ.

Бу сырыыга тыал ааспыт сиринэн дьиэлэр сарайдара (кырыысалара) барыта көттө. Тэпилииссэлэри, кыра тутуулары, тэлэбиисэр тэриэлкэлэрин, туалеттары, олбуордары көтүппүтүн, бытовой тиэхиникэ алдьаммытын этэ да барбаккын. Быһатын эттэххэ, көтүөн сөптөөх барыта көттө. Биир сүөһү хабарҕата хайдан баран, өлөн сытарын буллубут. Уот баҕаната, үүнэн турар мас бөҕө суулунна.

Биир саҥа тутулла турар дьиэни, гарааһын кытары көтүтэн, массыыналарын үрдүгэр аҕалан бырахпыт. Онон бу ыалга улахан хоромньу таҕыста. Ыал аайы хоромньу бөҕө. Тыа сиригэр олорор дьоҥҥо бу улахан охсуу буолар. Өскөтүн, айылҕа алдьатыытыттан тахсыбыт (халаан уута, баһаар, о.д.а.) хоромньуну толуйар эбит буоллахтарына, манныкка көмө тоҕо оҥоһуллубатый?

Бу кэнниттэн сорох көрбүт дьон тыалы бу курдук хоһуйбуттар (ааптар орфографията хайдах суруллубутунан хаалла):

«Дьэ дуо доҕоттоор, от ыйын өҥүрүк куйааһа өрөгөйдөөн турдаҕына иллээх эйэлээх олох һатыылаан турдаҕына икки даллайар кулгаахтаах истибэтэх, уу харахтаах көрбөтөх уһаты уҥуохтаах ундаардаабатах Һунтаар улууһун Дьаархан нэһилиэгэр һилээхтэ киһи һиртэн кыайан турбат һиллиэтэ түһэн устунан буурҕаҕа кубулуйан идэмэрдээх добун буурҕа түһэн дьиэлэр сарайдара сэлээппэ курдук көппүттэр. Хотон, һуунар дьиэ үүтэ үөлэһэ үрэллибит. Сарайдар тэлээрис курдук тэлээрбиттэр, баҕаналар испиискэ маһыныы ыһыллыбыттар, абааһы уола аҥаар атаҕынан тэпсибитинии олбуордар отой тэллэх курдук тэлгэммиттэр хортуоска, помидор угун олох мэһииккэ курдук мэлийэн толон тоҕу түһэн, көрүөххэ дьаабы буолбут. Аныгылыы тииптээх араһаанньык дьиэлэрэ туос тууйаһы хампы үктээбит курдук ханньаһа сыппыттар. Аһаҕаска турбут аптамабыыллар түннүктэрин үлтүрүтэ түһэрэн кээспит. Дьиэ тимир лиис эпсиэйин хаппыт туос ураһа эҥээрин курдук хастаталаан ылан уунан тиийбэт ыраахха уҥа-хаҥас элитэлээбит. Харыйа ойуур үүнэн чэлгийэн турбутун, хоннохтоох охсооччу ньэмийэн охсубут отуоһун курдук, барбыт суолунан орох курдук сиргэ сыстыар дылы ньимси таһыйан кээспитэ нууча һуолунааҕар ордук көнө аахта һуола дыргыллар үһү. Үргүүк сүөһү сэттэ тарбах тас сыалаах уорҕатыгар абытайдаах толон түспүтүгэр үргүбүтүн омунугар ороһуйбут ойуутугар хараҕын үүтэ бүөлэнэн тимир олбуору көрбөккө хабырҕатын хайа түһэн өлөн хаалаахтаабыт хомнуо хойут хомуйаннар тыал буурҕа астыбытын кэннэ ыал олбуоругар соһон астаан уос, тиис, саласпыттар. Дьиэ иһигэр да олордоллор һаллымар тыастан оҕо, дьахтар һарылаһа түһээт һыппаньыарга һаспыттар. Оттоһуор һоҕустар орон аннын булбуттар. Хоодуоттара тураннар, аныгы тэрилгэ түһэрбиттэр. Убуорунай дьиэлэр халлааннаан көппүттэрэ сирдээн тимирбиттэрэ биллибэккэ дьөлөҕөстөрө эрэ били аллараа дойду аар дьаалы соҕотох кылатарыныы оҥоһо сыталлар үһү. Содуомнаах буурҕа дьиэ иһигэр кытта киирбит — көрдөрөр халаабыстар хампарыта барбыттар, тоҥорор тэриллэр дэлбэритэ барбыттар….. чэ һитинник….түүлээх холбукаҕа түмүктээн көрдөххө.

Дьаархан Дьаакабын мүччүргэннээх сырыылара

Кэнники кэмҥэ түспэтэх күүстээх толонноох, чаҕылҕаннаах, дьиэни титирэстэтэр этиҥнээх силлиэ түһэн, наадатыгар тахсыахтаах Дьаакап тардыллан олордо, омуннаахтык саҕаламмыт силлиэ чуумпура быһыытыйыыта, дьэ, соругар таҕыста да, туалетыгар хаһыат хаһаастаах дьааһыга суох,  аньыы, бээ, аан хатыылаах курдук да,хайдах хаһаас ааҕар хаһыатын көтүппүтэй, диэн санаат, төттөрү дьиэтигэр атын хаһыат, аналлаах кумааҕы ылан кэлбитэ, атын күтүр, аны туалета оҥкучаҕа олох да суох, дьэ улаханнык моһуогуран, ыксал буолан, ыала Лааһараптарарга сүүрдэ, кэлэн иһэн дьэ өйдөөн-дьүүллээн көрбүтэ, туалета икки хаамыы сыҕарыйан хаалбыт эбит. Чэ, итини баҕас силлиэ олох чуумпурдаҕына олордон биэриллиэ дии санаата. Киэһэлик иккиһин тахсаары гыммыта тыал хос түһэн, тула өттө холоруктатыы, аллараа баҕайынан, арай көрдөҕүнэ, дьоҕус баҕайы вертолет күүгүнээн ааста, «айабыын, МЧС-тар дьээбэ сэптэммиттэр» дии санаабыта, арай туалетын корпуһа ракета курдук уһуктаах өттүнэн тус хоту куугуната турда, батсаабынан билсэ сатаата да, сол булбакка олорор үһү…»?

Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0