Волейболга олорон эрэ оонньуурга Арассыыйа сүүмэрдэммит хамаандата аан дойду чөмпүйүөнэ буолла. Хамаанда састаабыгар саха кыыһа — Сунтаар Кэмпэндээйититтэн төрүттээх Алена Дмитриева баар. Мин кинини кытары саайпытыгар анаан сэһэргэһэ сырыттым.
edersaas.ru
— Алена, дьоһун ситиһиигинэн эҕэрдэлиибин. Дьоҥҥун-сэргэҕин билиһиннэр эрэ.
— Ийэм Людмила Ивановна Дмитриева, аҕам Андрей Иванович Егоров. Бииргэ төрөөбүттэр биэспит. Мин Кэмпэндээйи оскуолатыгар сэттис кылааһы бүтэрбитим кэннэ, Сунтаарга көһөн киирбиппит. Онуска үөрэнэ сылдьан, волейболу үөрэтэн истэхтэринэ ыалдьан хаалбытым. Олорон эрэ оонньуур волейболга аан бастаан 2013 с. холоммутум. Улуус хамаандатыгар киирэн, инбэлииттэр спартакиадаларыгар бастаабыппыт, Арассыыйа сүүмэрдэммит хамаандатын ыстаарсай тириэньэрэ Александр Овсянников 2015 с. инбэлииттэр спартакиадаларыгар кэлэ сылдьан, бэлиэтии көрөн миигин сборга ыҥырбыта. Боруобаланан көрөн бараммын сөбүлээбитим, интэриэһиргээбитим, онтон ыла Арассыыйа сүүмэрдэммит хамаандатыгар оонньуубун.
— Хамаандаҕа хаскытый?
— Күрэхтэһиилэргэ барыта 12 спортсмен баран кыттар, сүрүн састаапка алта, саппааска алта киһи буолар. Волейбол диэн хамаанданан үлэ. Хас биирдии киһиттэн тутулуктаах, “командный дух” диэн хайаан да баар буолуохтаах. Ордук-хоһу санаһыы, бэрт былдьаһыы баар буолла да, этэргэ дылы, хаахтыйаҕын.
— Маннык көрүҥҥэ сүрүн болҕомто туохха уурулларый?
— Олорон эрэ оонньуур волейбол уустук көрүҥ. Инньэ гынан, туох баар былчыҥнары тэҥҥэ эрчийэ сатыыбыт. Тириэньэрим Андрей Мосеев этэринэн, миэхэ “скорость реакции” суох уонна өссө түргэнник хамсаныахпын наада.
— Күрэхтэһиилэртэн саамай өйдөнөн хаалбыт түгэннэриҥ ханныктарый?
— Саамай үчүгэйдик үлүһүйэн туран, быйыл тохсунньуга Финляндияҕа буолбут турнирга оонньообутум. Ити оонньуу түмүгүнэн, Овсянников миигин кулун тутарга Америкаҕа буолбут турнирга илдьэ бара сылдьыбыта. Ол турнирга АХШ уонна Канада хамаандаларын кытары киирсибиппит.
— Күрэхтэһиигэ, сбордарга бараргар судаарыстыба төһө өйүүрүй?
— Син өйүүллэр. Кэлэр-барар ороскуоппун хаһан эмит төлүүллэр. Тренерим туруорсар.
— Эрчиллэр кэмҥэр туох диетаны тутуһаҕыный?
— Аһылыкпын көрүнэ сатаабаппын, тугу баҕарбыппын сии сылдьабын.
— Бу кэнники күрэхтэһии туһунан сырдата түс эрэ.
— Быйылгы аан дойдутааҕы чемпионат Нидерландыга, Арнем уонна Роттердам куораттарга, от ыйын 15-21 күннэригэр буолла. Интэриэһинэйэ диэн күрэхтэһэр сирбит музей-театр этэ. 16 хамаанданы түөрт бөлөххө араарбыттара. Биһиги бөлөхпүтүгэр АХШ, Япония, Венгрия бааллара. Японияны, Венгрияны 3:0 ахсаанынан хоппуппут, АХШ-тан 0:3 ахсаанынан хотторбуппут. Салгыы Бразилия хамаандатын (2016 с. Паралимпиада боруонса мэтээлин хаһаайынын) 3:1 ахсаанынан хотон полуфиналга тахсыбыппыт, онтон Кытайы (Паралимпиада хас да төгүллээх кыайыылааҕа) 3:0 хотон финалга киирбиппит. Дьэ, финалга бөлөхпүтүгэр хотторбут АХШ хамаандатын кытары киирсибиппит. Кинилэр наһаа холку, бэйэлэригэр эрэллээх этилэр. Биһиги туох баар күүспүтүн-уохпутун ууран туран, “кыайыахтаахпыт!” диэн сыалы-соругу туруорунан оонньообуппут. Ол түмүгэр 2016 сыллаах Паралимпиада кыайыылааҕын, АХШ хамаандатын, 3:1 ахсаанынан хотон, аан дойду чөмпүйүөннэрэ буоллубут. Көмүс мэтээли кэтэн туран дойдубут, Арассыыйабыт, өрөгөй ырыата тыаһыырыттан олус астыммыппыт! Гостиницаҕа тиийэн хоспор киирээт да, мин тоҕо эрэ “Таптыыбын кылгас сайыннаах…” диэн ырыаны ыллаабытым. Ол кэнниттэн “Сунтаарым” диэн Айаал Кириллин ырыатын холбоон, ону истэ-истэ ылласпытым.
— Ситиһиини кимиэхэ аныыгыный?
— Ситиһиибин улаханнык махтанан туран күн сирин көрдөрбүт тапталлаах ийэбэр Людмила Ивановнаҕа уонна феябар, олоҕум үтүө өттүгэр уларыйарыгар көмөлөһөр харысхал кэриэтэ киһибэр, «Харысхал» аһымал пуондатын салайааччытыгар Вера Петровна Душкевичка аныыбын.
— Тус олоххор чугас доҕордооххун дуо?
— Олоҕум аргыһын буллум диэхпин сөп, бииргэ олоробут.
— Сүбэлиир чугас дьонноруҥ кимнээҕий?
— Өрүү өйдүүр-өйүүр чугас киһим, бииргэ төрөөбүт балтым Сардаана буолар. Эһээм Уйбаан биир чаҕылхай соҕус олохтоох киһи олорон ааспыт диэхпин сөп. Кини курдук сытыы, киирэн-тахсан иһэрим буоллар, отой ырааппыт буолуом этэ дии саныыбын. Бастаан үрдүк үөрэххэ туттарса кэлэрбэр өйөбүл буолбута. Үөрэххэ киирбиппэр наһаа да үөрбүтэ.
— Ханнык үөрэххэ киирбиккиний?
— СГУ пединститутугар социальный педагог идэтигэр киирбитим. Ити идэбинэн биир да күн үлэлээбэтэх киһибин эрээри, Сунтаардааҕы үөрэх салаатыгар уон сыл үлэлээбитим. Уйулҕа үөрэҕэ элбэххэ көмөлөһөр эбит — араас дьону кытары алтыһарга, соһуччу түгэннэргэ, ыарахан кэмнэргэ…
— Алена, доруобуйаларынан хааччахтаах дьоҥҥо туһаайан тугу сүбэлиэҥ этэй?
— Киһиэхэ саамай сүрүнэ — кини өйө-санаата, төһө даҕаны доруобуйаҕытынан хааччахтаах буолбуккут иннигэр, өйгүтүнэн-санааҕытынан сырдыкка тардыһыҥ, дьон-сэргэ ортотугар сылдьыҥ. Бэйэҕитин таптааҥ, хайдах баарынан ылыныҥ, эрэллээх, күүстээх санаалаах буолуҥ. Уонна биллэн турар, чугас дьоҥҥут өйөбүл-тирэх буолуохтуннар.
— Үөлээннээхтэргэр баҕа санааҥ?
— Спордунан дьарыктаныҥ. Киһиэхэ олох биирдэ бэриллэр, онон интэриэһинэйдик, чаҕылхайдык, кэмсиммэт курдук олорорго кыһаныҥ. Мин олохпор “саха ньоҕой, оҕото өссө ньоҕой” диэн өс хоһоонун девиз оҥостобун, ол иһин инним хоту барабын…
— Алена, олоххо, спортка ситиһиилээх буол! Эн хамаандаҥ 2020 с. Токиоҕа буолар Паралимпийскай оонньууларга Сахабыт сирин, Арассыыйабыт үтүө аатын чиэстээхтик көмүскүөҕэ диэн биир дойдулаахтарыҥ эрэнэбит. Амарах, аһаҕас санааҥ, олоххо дьулууруҥ инниҥ диэки бараргар олук буолан истиннэр!
“Саха сирэ” хаһыат edersaas.ru. сайтыгар анаан Ия ИМ, Россия суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ.
Хаартыскалар Алена Дмитриева тус архыыбыттан ылылыннылар.