Амма улууһугар Сатаҕай нэһилиэгэр ынах сүөһүнү уонна сылгыны иитиигэ Тимофей Лукин аатынан тыа хаһаайыстыбатын кэпирэтиибэ, аҕыс бааһынай хаһаайыстыба идэтийэн дьарыктаналлар, ону таһынан кэтэх ыаллар үксүлэрэ сүөһүлээхтэр.
edersaas.ru
Олохтоох дьаһалта тыа хаһаайыстыбатыгар исписэлииһэ Раиса Апросимова иһитиннэрбитинэн, нэһилиэк үрдүнэн 1 тыһ. 353 ынах сүөһү, ол иһигэр 480 ыанар ынах итиэннэ 1 тыһ. 122 сылгы баар. Ааспыт сыл устатыгар 823 т үүт туттарыллан, сылы эргиччи үлэлиир собуокка астаммыт. Бу нэһилиэк биир сүрүн кыһалҕатынан ходуһа сирэ тиийбэтэ буолар, инньэ гынан, бөдөҥ хаһаайыстыбалар атын улуустар, нэһилиэктэр сирдэриттэн ходуһа түүлэһэн оттууллар.
Тимофей Лукин аатынан хаһаайыстыба 338 сүөһүлээх, ол иһигэр 125 ынахтаах уонна 520 сылгылаах, 600 гектар ходуһалаах, 150 гектар бааһыналаах. Былырыын 287 туонна үүтү, 15 туонна эти туттарбыт. Базатын хаҥатан, 2015 с. 120 ынах турар комплексын, 2016 с. субан сүөһү хотонун туппут.
Кэпэрэтиипкэ түөрт ыанньыксыт, алта сылгыһыт үлэлиир, ону таһынан 13 киһи быстах кэмҥэ кэпсэтиинэн сылдьар. Сылгыһыттар сылгыны Көрдүгэн, Испирдиэн Булгунньаҕа, Дьаҕадьыма уонна дэриэбинэ таһынааҕы учаастактарга көрөллөр. Тырахтарыыс Степан Судинов, ыстаарсай ыанньыксыт Ирина Никитина, ыанньыксыт Светлана Яковлева, ыстаарсай сылгыһыт Мирослав Яковлев, сылгыһыт Федор Судинов курдук хоһуун үлэһиттэр хаһаайыстыбаны тутан олороллор. Тиэхиньикэ, уматык, уот онтон да атын боппуруостары Иван Ильин быһаарар.
Кэпэрэтиип ходуһата кырыымчык буолан, сыллата атын нэһилиэктэртэн сир түүлэһэргэ күһэллэр, ыраах Олом Күөлгэ, Соморсуҥҥа уонна Хаҥалас Булгунньахтааҕар тиийэ көһө сылдьан оттуур. Ааспыт сайын 700 т оннугар 550 т оту оттоон, онно эбии сиилэс, сенаж булунан, быйылгы кыстыгы этэҥҥэ туораата. Ити курдук, сүөһү ахсаанын аҕыйаппат туһугар үгүс ороскуоту көрсөр.
Кэпэрэтииби 2010 сылтан салайар Владимир Онуфриевы кытары кэпстэн, киһи үгүс санааҕа кэлэр. Ол курдук, көнөтүнэн суоттаатахха, сүөһүнү төһө сир баарынан иитэр үлэҕэ охсуута суох буолуох эбит. Нэһилиэк үс улахан хаһаайыстыбата сүөһүтүн төбө ахсааныгар таһаардахха, икки төгүл кыараҕас мэччирэҥнээх Оһоххо сайылаталлар. Халтаҥ мэччирэҥ үүккэ охсорун сэргэ, сүөһү кыстыгы көрсө үчүгэйдик уойбат. Иккиһинэн, үбүлээһин, үүт харчыта тардыллан кэлэрэ уустуктары үөскэтэр, төлөбүр ый аайы сирэй хаһаайыҥҥа кэлэрэ бары да хаһаайыстыбалар улахан баҕа санаалара буолар. Үсүһүнэн, үүтү чэпчэки сыанаҕа туттаран баран, ыарахан сыанаҕа арыыны ылар сөбө суоҕунан бэйэ үүтүн, этин хаһаайын бэйэтэ оҥорон таһаарара, батарара уонна дохуота бэйэтигэр хаалара көдьүүстээх сөптөөх буолуо эбит. Төрдүһүнэн, тыа хаһаайыстыбатын исписэлиистэрэ олохсуйан үлэлээбэттэрэ, билиилэрин таһыма намыһаҕа үлэни атахтыыр. Бэсиһинэн, сүөһүнү иитиигэ үлэһит илии көстөрө уруккуттан уустук боппуруос буолар, үлэһит ахсааныттан чиэппэрэ эрэ олохтоохтук оҥостон үлэлиир эбит. Тыа хаһаайыстыбатын үлэтигэр ыччаты сыһыарар ханна баҕарар кыһалҕа буолбута ыраатта.
Ити курдук кыһалҕалар төһө да кыаһылааталлар, кэпэрэтиип сүөһүтүн-сылгытын ахсаанын аччаппат туһугар араас суолу тобулан үлэлиир. Нэһилиэккэ тыа хаһаайыстыбата салгыы сайдарыгар сир боппуруоһа быһаарыллан, сөптөөх көмө оҥоһулларыгар эрэнэ хаалабыт.
«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru саайтка анаан Алтана Артемьева,