Сайыммыт ортолоото. Ону кытта өҥүрүк куйаастар түстүлэр. Олус итии күннэргэ киһи аһыах санаата кэлбэт. Ол оннугар, төһө баҕарар утах иһиэх курдукпут. Үксүгэр ууну, кыбааһы эбэтэр маҕаһыынтан бэлэм утахтары атыылаһабыт. Оттон дьиҥэр, бэйэбит туһалаах, судургу утахтары оҥостуохпутун сөп.
edersaas.ru
Бэйэ аһылыга туһалаах
Ханнык баҕарар омук бэйэ аһылыга туһалаах диэн бэлиэтиир. Сахаларга эмиэ оннук. Билигин бэйэбит төрүт аспытыттан тэйэн, соҕурууттан, оннооҕор тас дойдуттан төһө уһуннук тиэллэн кэлбитэ биллибэт, уһун болдьохтоох аһылыгы, утаҕы атыылаһан аһыыбыт, иһэбит. Бу биһиги эппитигэр-хааммытыгар хайдах даҕаны сөп түбэспэт диэн исписэлиистэр быһааран тураллар. Итинтэн сиэттэрэн аллергиялаах киһи элбээтэ диэн эмиэ этэллэр. Онон, муҥ саатар, кылгас сайыммытыгар бэйэбит төрүт утахтарбытын ыймахтыаҕыҥ.
Быырпах (Тарбаахап ырысыаба)
Ирдэниллэр: 1 лиитирэ сылаас уу, 2 остолобуой ньуоска сгущеннай үүт, ыстакаан аҥаара быырпах, кыратык суорат.
Хайдах бэлэмниибит: састааппытын барытын 3 лиитирэлээх иһиккэ кутан күүгэн аллыар диэри булкуйан баран сылаас сиргэ уурабыт. Кэмиттэн-кэмигэр ылан булкуйабыт. Икки хас күнүнэн бэлэм буолар.
Минньигэс быырпах
Ирдэниллэр: быһа холоон 1 лиитирэ уу, уонча остолобуой ньуоска суорат, 2-3 остолобуой ньуоска сгущеннай үүт, 1 ньуоска сүөгэй.
Хайдах бэлэмниибит: сөрүүн ууга суораппытын, сгущеннай үүппүтүн кутан дэлби ытыйабыт. Салгын киирбэт гына хаппахтаан баран 10-ча чаас сылаас сиргэ уурабыт. Кэмиттэн-кэмигэр арыйан ытыйабыт. Сүөгэй эбэн баран, 2 чаас курдук сөрүүн сиргэ уурабыт. Таһааран ытыйа түһэн баран иһэбит. Саахардаан иһиэххэ сөп.
Бутугас
Ирдэниллэр: 1 лиитирэ арыы уута, 4 остолобуой ньуоска бурдук.
Хайдах бэлэмниибит: арыы уутун күөрчэх ытыйар маһынан ытыйа-ытыйа оргутуллар. Кыралаан бурдук эбэ-эбэ оргутабыт. Оргуйаатын кытта хойдо илигинэ уотун араарыллар. Итиилии эбэтэр сойутан баран иһиллэр.
Ымдаан (Тарбаахап ырысыаба)
Ирдэнэр: 1 лиитирэ суорат, 0,5 лиитирэ оргуйбут тымныы уу, ыстакаан улахан аҥаара муус.
Хайдах бэлэмниибит: суоракка тымныы уу, муус кутан баран ытыйабыт. Иһиэх иннинэ ыстакааҥҥа эбии муус кутан баран бэлэм ымдааны кутан иһиллэр.
Суорат
Ирдэниллэр: 2 лиитирэ оргуйбут үүт, ыстакаан аҥаара суорат, саахар.
Хайдах бэлэмниибит: оргуйбут үүтү ыаммытынан сылаас үүт курдук буолуор диэри сойутабыт. Ол кэнниттэн суораты кутан баран ытыгынан дэлби булкуйабыт уонна сылаас сиргэ суукка устата туруорабыт. Сайынын күн көрөр сиригэр түннүккэ, тэпилииссэҕэ ууруохха сөп. Бөлөнөхсүйбүтүн кэнниттэн сөрүүн сиргэ уурабыт. Иһиккэ тымныылыы кутан саахар эбэ түһэн баран иһэбит. Хойуу суораты сөбүлүүр дьон, хамсаппакка хамыйаҕынан уутун ыган таһаарыахтарын сөп. Оччоҕо хамыйаҕынан баһан сиэнэр.
Отонноох үүт
Бу бэрт судургутук оҥоһуллар, оҕолор сөбүлээн иһэр утахтара. Көннөрү үүтү сөбүлээбэт оҕоҕо маннык оҥорон иһэрдиэххэ сөп. Оҕолор “отонноох үүт” диэн ааттыыллар. Бу ордук дьэдьэни кытта барсар. Дьэдьэн суох кэмигэр атын отонунан, барыанньанан солбуйуохха сөп. Маҕаһыыннарга “молочнай коктейль” диэн астаан балачча сыанаҕа атыылыыллар.
Ирдэнэр: 4-5 ыстакаан үүт, 200 кыраам дьэдьэн, саахар.
Хайдах бэлэмниибит: сөрүүн үүккэ ньыһыллыбыт дьэдьэни кутан дэлби ытыйабыт. Кыра саахар эбэ түһэн баран иһиэххэ сөп.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru