Арҕааҥҥы дойдуларга үөрэх кирэдьиитин хамаҕатык туһаналлар. Онтон Арассыыйаҕа дьэ киэҥник тарҕанан эрэр. Үрдүк үөрэххэ бүддьүөт миэстэтигэр кыайан хапсыбатах оҕолорго табыгастаах көрүҥ тобуллубут. Тустаах кирэдьиити кимнээх, туох усулуобуйалаах ылыахтарын сөбүй?
Биир кэмҥэ үөрэх кирэдьиитэ тохтуу сылдьан баран, саҥардыллан, былырыын атырдьах ыйыттан хат үлэлээн эрэр. РФ Наукаҕа уонна үрдүк үөрэххэ министиэристибэтэ итиэннэ Сбербанк ПАО бииргэ үлэлииргэ сөбүлэҥ түһэрсибиттэрэ. Бу сөбүлэһиигэ олоҕуран, үөрэххэ туттарсааччылар судаарыстыбаттан көмөлөөх үөрэххэ аналлаах кирэдьиити ылыахтарын сөп. Манна үрдүк үөрэх тэрилтэлэрэ эрэ хапсаллар.
Үөрэх кирэдьиитэ диэн – судаарыстыбаттан субсидиялаах анал бырагыраама буолар. Олохтоох оҕо үксэ талаһар Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет тустаах бырагыраамаҕа хапсар.
ХИФУ үпкэ-экэниэмикэҕэ управлениетын төлөөн үөрэнэр устудьуоннары кытта үлэҕэ секторын сэбиэдиссэйэ Анастасия Говорова иһитиннэрбитинэн, иэс уопсай бырыһыана 14,45% тэҥнэһэр, итинтэн 5,5%-на судаарыстыба субсидиятынан сабыллар. Онон иэс ылааччы 8,86% төлүүр. Тустаах кирэдьиити ХИФУ-га киирэр 25 устудьуон туһаммыт.
Судаарыстыбаннай субсидиялаах үөрэх кирэдьиитэ атын кирэдьииттэртэн туох уратылааҕый? Университекка быһаарбыттарынан барыстаах өттө үгүс эбит.
Бастатан туран, сорох чааһын судаарыстыба толуйар.
Иккиһинэн, устудьуон үрдүк үөрэххэ үөрэнэр кэмигэр чэпчэтиилээх түһүмэх көрүллэр. Ол эбэтэр бырыһыанын эрэ төлүүр. Сүрүн иэһи үөрэҕин бүтэрэн үлэһит буоллаҕына төнүннэрэр.
Үсүһүнэн, бастакы сылга ссуда эбии ааҕыллыбыт бырыһыанын 40 % эрэ төлүөн сөп.
Төрдүһүнэн, иккис сылга ааҕыллыбыт эбии бырыһыан кээмэйиттэн 60 % төлүүр, үһүс сылыттан ааҕыллыбыт бырыһыаныттан 100 %.
Бэсиһинэн, кирэдьиит болдьоҕо уһун (үөрэҕин бүтэрбитин кэннэ 10 сылга диэри).
Алтыһынан, үөрэх кыһата ханна баар сириттэн кирэдьиити ылыан сөп.
Сэттиһинэн, төлүүр кыахтааҕыттан тутулуга суох кирэдьиит ылыан сөп.
Аны үөрэхтэрин бүтэрэн, үлэһит буолан баран төлүү сылдьан “нолуок вычетын” оҥорторор кыахтаахтар эбит.
Интэриниэт киэҥ киэлитин үөрэтэн көрдөххө, атын бааннарга маныаха ханыылыы үөрэх бырагыраамалара бааллар эбит эрээри, судаарыстыбаттан субсидията суох. Онон үөрэххэ талаһар оҕо туһанарыгар бэрт усулуобуйа олохтоммут.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: iStock