Сэбиэскэй кэмҥэ аатырбыт “Следствие ведут знатоки” киинэҕэ анаан айыллыбыт ырыа “наша служба и опасна, и трудна, и на первый взгляд как-будто не видна…” диэн тыллара билиҥҥи да кэмҥэ суолталарын сүтэрбэттэр. Алтынньыга Муома улууһугар түөрт оҕолоох участковай боломуочунай Василий Бурцевы быһаҕынан хаста да түөскэ анньан өлөрбүттэрэ. Итирик туруктаах дьон полиция үлэһиттэригэр саба түһүүлэрэ дьыалаҕа тиһиллэр.
Эйэлээх дэнэр олохпутугар ис дьыала уорганнарын үлэһиттэрэ сулууспаларын эбээһинэһин толоро сылдьан тыыннарын толук ууруулара, эмсэҕэлээһиннэрэ дөрүн-дөрүн тахса турар. Ыраата барбакка аҕыннахха, бу дьыл от ыйыгар Дагестан Өрөспүүбүлүкэтигэр боевиктар полиция лейтенана Магомед Нурбагандов өлөрүүлэрэ бүтүн дойдуну аймаабыта. Субу өлөөрү да туран тостубатах, иннин биэрбэтэх полицейскайга “Российскай Федерация Дьоруойа” үрдүк аат иҥэриллибитэ, кини аатын үйэтитэр акциялар дойду араас муннугар ыытыллыбыттара.
Ити өлүү дуораана сүтэ да илигинэ, аны бэйэлээх бэйэбит өрөспүүбүлүкэбитигэр полицейскайы үлэлиир сиригэр баламаттык өлөрүү алтынньы 18 күнүгэр Муома улууһун Сааһыыр сэлиэнньэтигэр тахсыбыта. Силиэстийэ уорганнара бу чахчынан РФ Холуобунай кодексатын 317-с ыстатыйатынан холуобунай дьыала тэрийбиттэрэ. Ол эбэтэр, быраабы араҥаччылыыр уорган сотруднигын олоҕор суудайыы бэлиэтэ баарынан.
51 саастаах, түөрт оҕолоох участковай боломуочунай Василий Бурцевы быһаҕынан хаста да түөскэ анньан өлөрбүт уорбаланааччыны норуот дружинниктара туппуттара. Уорбаланааччы урут киһини ыараханнык эчэтэн, сууттана сылдьыбыт киһи эбит. Иккис уорбаланааччы ити күн сарсыардатыгар дьиэтигэр бэйэтигэр тиийиммитин булбуттара. Полицейскай Бурцевы олохтоохтор үтүө эрэ тылларынан ахталлар…
Биллэрин курдук, сэтинньи 8 күнэ – сулууспаларын эбээһинэһин толоро сылдьан сырдык тыыннара быстыбыт сотрудниктары кэриэстиир күн. Сылын аайы бу курус күн “Сиэрдээх буолуу иһин охтубуттарга” мемориалга ис дьыала уорганнарын үлэһиттэрэ сибэкки уураллар, өлбүт биир идэлээхтэрин ахтан-санаан ааһаллар, министиэристибэ салалтата суорума суолламмыт полицейскайдар дьиэ кэргэттэрин кытта көрсөр.
СӨ ИДьМ-тын дааннайынан, Сахабыт сиригэр ис дьыала уорганнара тэриллиэхтэриттэн 169 милииссийэ-полиция үлэһитэ өлбүт, кинилэртэн 10-на – Хотугу Кавказка. Итини таһынан, 20 киһи инбэлиит буолбут.
Полицияҕа мордьооттуур сокуонунан бобуллар
Күннээҕи олохпутугар тутуллубут киһи полиция үлэһиттэригэр өрөлөһөн саба түһүүтэ, ыыс-бурут тылларынан үөҕүүтэ, араастаан сааныыта – хомойуох иһин, “арахсыспат аргыспыт”. РФ Силиэстийэлиир кэмитиэтин Саха сиринээҕи управлениета бэлиэтииринэн, итинник буруйу итирик дьон оҥорор. Соторутааҥы быһылааннартан икки дьыала.
Бу дьыл алтынньы 29 күнүгэр Өймөкөөн улууһун Уус Ньаара бөһүөлэгин биир дьиэтигэр ыал айдаарсыбытын туһунан иһитиннэрии дьуһуурунай чааска киирбит. Полиция үлэһиттэрэ тиийэн, содуоммнаабыт киһини отделга илдьээри гыммыттарыгар, дьиэлээх хаһаайка 19 саастаах уола участковай боломуочунайы ыыс-бурут тылларынан үөхпүт. Бу чахчынан РФ Холуобунай кодексатын 319-с ыстатыйатынан, ол эбэтэр, былаас бэрэстэбиитэлин дуоһунаһын боломуочуйатын толорор кэмигэр үөҕүү бэлиэтэ баарынан, дьыала тэриллибит.
Иккис холуобунай дьыала обургу оҕоҕо туһуланан тэриллибит. Бу дьыл сэтинньи 4 күнүгэр Дьокуускай куоракка түүн 23.00 чаас саҕана ДПС полицейскайдара “Восточная Лилия” ресторан таһыгар докумуону бэрэбиэркэлээри «Тойота-Чайзер» массыынаны тохтоппуттар. Хаһаайын автостраховкатын полиһа суоҕун иһин, кинини массыыналарыгар административнай боротокуол толороору илдьэн истэхтэринэ, массыынаҕа олорбут итирик атастара “оргуйан” турбуттар. Полицейскайдар кинилэри тохтуулларыгар модьуйбуттарын, күөх моҕойу ыйыстыбыт урдустар истиэхтэрэ баара дуо! Дьэ буолан-хаалан турбуттар: биир иниспиэктэргэ саба түһээри төгүрүйэн кэбиспиттэр, онуоха полицейскай табельнай бэстилиэтин туттуон сөбүн сэрэппит да, ону да истибэтэхтэр. Инньэ гынан, биирдэ салгыҥҥа ытарга күһэллибитигэр, дьэ, арыый уҕараабыкка дылы буолбуттар.
Ол кэмҥэ массыынаҕа олорсо сылдьыбыт уолаттартан биирдэстэрин массыынаҕа илдьэн истэхтэринэ (16 саастаах уол), биир иниспиэктэри атаҕынан сирэйгэ тэппит. Ити ылбыт эчэйиилэриттэн полицейскай мунна тостубут, мэйиитэ доргуйбут, сирэйэ-хараҕа көҕөрбүт. Быһылаан буолбут сиригэр ДПС атын патруллара кэлэн, саамай айдааннаахтарын отделга илдьибиттэр. Манна аны 23 саастаах уол өрөлөһөн киирэн барбыт – ыыс-бурут тылларынан үөҕэ-үөҕэ, үлэлэриттэн уһултарыах буолан хаһыытаабыт-ыһыытаабыт, онтон ыалдьыбыта буолан кубулунан, медиктэри ыҥыралларын модьуйбут.
“Суһал көмө” биригээдэтэ бу уолу биир полицейскай арыалдьыттаах балыыһаҕа илдьэн истэхтэринэ, иниспиэктэри илиитинэн-атаҕынан охсуолаабыт-тэбиэлээбит. Бу чахчынан билигин процессуальнай бэрэбиэркэ бара турар. Оттон 16 саастаах уолга холуобунай дьыала тэриллибит. Бу уорбаланааччы силиэстийэ кэмигэр ханна да барбат баппыысканан көҥүлэ сылдьар.
Бу быһылааннартан сиэттэрэн, өссө биир дьыаланы санаан кэллим. Ленскэйгэ урут бэйэтэ милииссийэҕэ оперативнигынан үлэлии сылдьыбыт 45 саастаах киһи сууттаммыта. Суут быһаарбытынан, бу киһи сыл саҥатыгар, тохсунньу ыйга, бу киһини итирик туруктааҕын иһин полиция үлэһиттэрэ балыыһаҕа аҕалбыттар. Итирэн баран айдаарарын, охсуһарын иһин ыаллара ыксаан үҥсүбүттэр. Тута кэлбит полицейскайдарга өрөлөспүтүн иһин, наручник кэтэрдибиттэр. Онуоха биир полицейскайы сирэйин төбөтүнэн саайбыт.
Суут мунньаҕын кэмигэр буруйун туох да иһин билиммэтэх, көрдөрүү биэрэртэн аккаастаммыт. Манна бэлиэтээн эттэххэ, бу киһи милииссийэттэн уурайан баран, биир күн иһигэр Ленскэйгэ араас сиргэ үс полицейскайга күүһү туттубут. Ол оҥорбут буруйун иһин 2015 сыл алтынньытыгар сууттанан, усулуобунай миэрэнэн накаастаммыт. Бу сырыыга, суут уурааҕынан, 3 сылга көс-холуонньаҕа көҥүлэ быһыллыбыт.
Манна даҕатан эттэххэ, буруйу оҥоруу накаастабыла ыар:
— «Быраабы араҥаччылыыр уорган үлэһитин олоҕор суудайыы» — 12 сылтан 20 сылга диэри көҥүлү быһыы, биитэр үйэтин моҥуор диэри хаайыы (РФ Холуобунай кодексатын 317-с ыстатыйата).
— «Былаас бэрэстэбиитэлигэр күүһү туттуу» — аччаабыта 200 тыһ. солк. диэри суумалаах ыстараап, улахана — 10 сылга диэри көҥүлү быһыы (РФ Холуобунай кодексатын 318-с ыстатыйата).Олох көрдөрөрүнэн, маннык буруйу оҥорбут дьон сарсыныгар өйдөнөн баран, туохха түбэспитин дьэ долоҕойугар тиэрдэн, ону билинэр уонна кэмэ суох кэмсинэр эбит да –кыайан көннөрүллүбэт алҕас номнуо таҕыстаҕа эбээт.
Вера МАКАРОВА.