Олунньу 10 күнэ – Арассыыйаҕа дипломат күнэ. 2002 сыллаахха алтынньы 31 күнүгэр бу туһунан дойду бэрэсидьиэнин Владимир Путин ыйааҕа тахсыбыта. 1549 сыллаахха, олунньу 10 күнүгэр Иван Грознай «Посол туһунан» диэн бирикээс таһааран, тас сибээскэ үлэлиир анал киһинэн Иван Висковатовы анаабыта. 1718-1720 сылларга тас дойдулар кэллиэгийэлэрэ, онтон 1802 сыллаахха Александр I тас дойдуларга сыһыаннаһыы министиэристибэтин олохтообута. Дипломат күнүн көрсө Арассыыйа тас дойдулары кытта дьыалаларын министиэристибэтин Дипломатическай академиятын магистратуратын устудьуона Кириллов Артему кытта кэпсэттибит.
edersaas.ru
—Арассыыйа тас дойдулары кытта сыһыаннаһыы министиэристибэтин Дипломатическай академиятын кыһыл дьупулуомунан бүтэрбитим, идэм аата – «Аан дойдутааҕы сыһыаннар» диэн. Идэбин өссө дириҥник баһылаары магистратураҕа туттарсан киирэн, салгыы үөрэнэ сылдьабын.
Арассыыйа Дипломатическай академията 1934 сыллаахха төрүттэммитэ, 2019 сылга 85 сааһын бэлиэтээбитэ. Бу кэм устата Академия сэттэ тыһыынча дипломаты бэлэмнээтэ, олортон биэс сүүс киһи “Чрезвычайный и Полномочный Посол” диэн дипломатическай сулууспа үрдүкү чыыныгар тиийбиттэрэ. Академияны Валентина Матвиенко, Сергей Лавров, Казахстан бэрэсидьиэнэ Касым-Жомарт Токаев уонна да атын биллиилээх салайааччылар, дипломаттар бүтэрбиттэрэ. Академияҕа французскай, английскай тыллары үөрэтэбин, Арктика дойдуларын, боппуруостарын, сайдыытын чинчийэбин, научнай ыстатыйалары суруйабын. Дипломатическай боротокуолу, аналитическай үлэни, бэлиитикэни, экэниэмикэни, аан дойдутааҕы сыһыаннары, быраабы үөрэтэбит.
Үөрэххэ туттарсыым
—Дипломатическай академияҕа “Будущий дипломат” өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэҕи кыайан киирбитим. Бу күрэххэ Саха сирин оскуолаларын үөрэнээччилэрэ кытталлар, кытаанах күрэхтэһиини ааһаллар. Оҕолортон аан дойдутааҕы сыһыаннаһыы уонна омук тылын үчүгэйдик билии ирдэнэр. Оҕолор бэйэлэрин санааларын дебаттарга туруулаһан көмүскүөхтээхтэр, дьон иннигэр саҥарар дьоҕурдарын көрдөрүөхтээхтэр. Бу күрэҕи Саха сирин үөрэххэ тардыһыылаах, дипломат идэтин баһылыан баҕалаах оҕолору сайыннараары, өйөөрү Николай Васильевич Дьяконов уонна Мария Петровна Петрова олохтообуттара. 2006 сылтан саҕалаан “Будущий дипломат” диэн күрэх өрөспүүбүлүкэҕэ сыл аайы ыытыллар.
Идэбин талыым
—Кыра эрдэхпиттэн сонуннары көрөр, ааҕар этим. Тугу истибиппин, көрбүппүн эһээлээх эбээбин, төрөппүттэрбин кытары ырытар этим. Оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан омук тылларын уонна устуоруйаны, политологияны, экономиканы интэриэһиргиир, күүскэ дьарыктанар этим. Араас олимпиадаларга, куонкурустарга ситимнээхтик кыттарым. Инники идэбин талар кэм кэлбитигэр туттарсар хайысхабын чопчу билэр этим. Идэбин таларбар, бэйэм суолбун буларбар төрөппүттэрбэр, чугас дьоммор, үөрэппит учууталларбар, наставниктарбар махтанабын.
Дипломат буолуон баҕарар оҕолорго
—Дипломат идэтин баһылыан баҕарар киһи киэҥ билиилээх, дойдутугар бэриниилээх уонна бары өттүнэн бэлэмнээх буолуохтаах. Араас дойдулар устуоруйаларын, култуураларын, аан дойду бэлиитикэтин, экэниэмикэтин, быраабын билиэхтээх, аччаабыта икки омук тылын баһылыыра ирдэнэр. Бу идэни баһылыан баҕарар оҕолорго, элбэхтик дьарыктаныҥ, ыарахаттартан куттаммакка дипломат үөрэҕэр туттарсан киириҥ диэн ыҥырабын. Бу олус интэриэһинэй, элбэххэ үөрэтэр уонна элбэҕи киһиттэн ирдиир идэ.
Ньургуйаана Иванова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыскалар Артем Кириллов тус архыыбыттан