Ыам ыйын 22 күнүн билигин үгүс дьон Ньукуолун Таҥара күнэ диир. Оттон сорохтор, холобур Бүлүү эҥэрин дьоно Ньукуола Таҥара күнэ дииллэр. Дьиҥинэн Николин диэн фамилия, оттон Никола эбэтэр Николай – киһи аата. Ыам ыйын 22 күнүгэр Николин күнүн буолбакка сибэтиэй Никола (Николай) күнэ бэлиэтэнэр.
Саха дьоно, Ыам ыйын бүтэһигэр Аар Айылҕа уһуктан, ыарахан Дьылы туораан, Сайыҥҥы күөххэ үктэнэн, үөрэр-көтөр уонна бу Улуу күнү Саха Саҥа сыла үүммүт күнүн быһыытынан бырааһынньыктыыр идэлээҕэ. Саха Саҥа сылын бэлиэтээһин 10-ча хонук устата барара диэн суруйаллар. Сахалар Сайын кэлбитин оннук үөрэн көрсөллөрө.
Православнай Таҥара үлэһиттэрэ Саха сиригэр Сайын Ыам ыйын 22 күнүттэн саҕаланар диэн Ньукуола Таҥара күнүгэр сөп түбэһиннэрбиттэрэ. Ону норуот ылынан Ньукуола Таҥара күнүн, дьиҥинэн Сайын кэллэ диир санааттан, бырааһынньыктыыра үгэс буолбут. Ол үгэс билигин да тутуһулла сылдьар – дьон айылҕаҕа тахсар, малааһынныыр. Илин Эҥэр улуустарын ыаллара бу күҥҥэ хас биирдии киһи биирдии куһу буһаран сиир эмиэ үтүө үгэстээхтэр.
Ити олохсуйбут үгэһи кэспэт сыалтан, православнай Таҥара итэҕэлигэр ытыктабыл бэлиэтин быһыытынан уонна Ыам ыйын 22-гэр Өрөбүл күн мэлдьи түбэспэтин учуоттаан, Саха Саҥа сылын сылын аайы Ыам ыйын бүтэһик субуотатыгар бэлиэтиир буолбуппутун дьон сөбүлээбитэ. Дьокуускай таһыгар ыам ыйын бүтэһик субуотатыгар Саха Саҥа сылын бэлиэтээбиппит домнуо 15 сыл буолбут.
АЙЫЫ ТОЙОН ТАҤАРА ИЙЭ АЙЫЛҔАНЫ АЙБЫТ КҮНҮТТЭН САЙЫН САҔАЛАНАР
Итэҕэл быһыытынан Айыы Тойон Таҥара Сулустары, Күнү, Ыйы, Тулалыыр эйгэни, Аан дойдуну, ол иһигэр Орто дойдуну айбыта диэн буолар. Ол кэнниттэн дьэ Орто дойдуга Тыыннаах Ийэ Айылҕаны айбыт эбит. Ол улуу күнү тыыннаах Ийэ Айылҕабыт хаһан да умнубат уонна ити Айыы Таҥара кинини айбыт күнүгэр кыһыҥҥы улук уутуттан уһуктан, тыллан, үүнэн-үөскээн барар — Сайыҥҥы кэм саҕаланар.
САХА ОМУК ТӨРӨӨБҮТ КҮНЭ
Орто дойдуга Ийэ Айылҕа сайдан-силигилээн киһи олорор усулуобуйата үөскээбитин кэннэ Айыы Тойон Таҥара орубуна Ийэ Айылҕа айылыбыт күнүгэр Саха киһитин айбыт эбит.
Дьэ ол иһин Айыы Таҥара айбыт күнүгэр хас биирдии саха киһитэ «Санныбар Дьыл өссө биир хаарын ууллардым!” — диэн, Сааһыгар өссө биир Сааһы эбинэрэ. Ити күнтэн хас биирдии саха Саҥа сааһын Саҥа сыла саҕаланара. Онон Саха дьоно Саха Саҥа сылын бэлиэтиир күн, бары биир киһи курдук, хайа кэмҥэ төрөөбүттэриттэн тутулуга суох, саастарыгар биир сааһы эбинэн, төрөөбүт күннэрин бэлиэтииллэрэ.
Бу сиэри-туому бары өттүттэн сыаналаан, анааран көрөр олус наадалаах. Ол курдук, өскөтүн Саха ааттаах барыта Биир күн төрөөбүт күнүн бэлиэтээн, биир тыыннанар, биир өйдөнөр-санааланар, биир сомоҕо буолар буоллаҕына, ол аата, Бу күн — Саха омук быһыытынан Төрөөбүт, Саха норуота Үөскээбит күнэ буолар эбит диэн, бэрт кэрэхсэбиллээх түмүгү оҥоруохха сөп.
Анал литератураны, Интернети хасыһан көрдөххө Аан дойдуга хайа да омук анал төрөөбүт күнэ суох, омук быһыытынан төрөөбүт күнүн бырааһынньыктаабат. Илиҥҥи омуктар Саҥа сылларыгар саастарыгар саас эбинэллэрэ үһү диэн суруйаллар. Буряттар бэл сүөһүлэрин сааһын эмиэ ити күнтэн ааҕаллар эбит. Ол гынан баран Илиҥҥи омуктар омук быһыытынан Төрөөбүт күн диэни бырааһынньыктыылларын туһунан сурах суох. Билиҥҥи туругунан, бэл саастарыгар саас эбинэр сиэрдэрин–туомнарын умнубуттар.
САХА ТӨРӨӨБҮТ КҮНҮН БЭЛИЭТИИР ҮГЭҺИ ОЛОХТУОҔУҤ
Саха омуга төрөөбүт күнэ, Аар Айылҕа уһуктар, Самаан сайын, Саҥа сыл саҕаланар кэрэ бэлиэ күнүн кытта бииргэ бэлиэтэнэрэ, биир күн буолара олус тоҕостоох. Бу чахчы да Улуу күн сылын аайы Ыам ыйын бүтэһик Субуотатыгар бэлиэтэнэр. Ол аата Быйыл – Ыам ыйын 30 күнүгэр буолар.
Хас биирдии сахабын дэнэр киһи бу Улуу күнү – Саха норуота Төрөөбүт күнүн бииргэ мустан, хайаан да бырааһынньыктыахтаах. Өскөтүн биир сиргэ мустар кыах суох буоллаҕына, холобур быйыл, Ыам ыйын 30 күнүгэр оруобуна 13 чааска малааһынныыр остуолу тула олорон Сааска саас эбинэр туому ыытыахтаах, саха биир сомоҕо буолар тэрээһинигэр кыттыахтаах.
КУҺАҔАН ҮЧҮГЭЙЭ СУОХ БУОЛБАТ
Оскуолалар кэллэктиипэтэрэ эмиэ бу күн оҕолор дьиэлэригэр олорон төрөппүттэрин кытта бииргэ Саастарыгар биир сааһы эбинэр сиэргэ кытталларын тэрийиэхтээхтэр, инньэ гынан өбүгэ үгэһин ситимин салгыахтаахтар, сайыннарыахтаахтар. Быйыл итиннэ улахан табыгастаах түгэн үөскээтэ.
Култуура үлэһиттэрэ САХА ОМУГА СААҺЫГАР БИИР СААҺЫ ЭБИНЭР ТУОМУН СЦЕНАРЫЙЫН СУРУЙАН ВАТСАП, ИНСТАГРАМ о.д.а. сибээс ситиминэн тарҕаталлара эрэйиллэр.
Аан дойдуга соҕотох биһиги эрэ, Саха норуота омук быһыытынан төрөөбүт күммүтүн бэлиэтиир тэрээһиммит ситэн-хотон атаҕар турдаҕына уонна күүскэ рекламаланнаҕына атын омуктар сэҥээрэр, кэрэхсээн кэлэн көрөр, Саха омугун аатырдар биир кэрэ-бэлиэ бырааһынньыкпытынан буолара саарбаҕа суох.
Саха дьонун бука барыгытын бу Улуу бырааһынньыктарынан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин!
Өбүгэ үгэһин тутуһан БИИР СОМОҔО БУОЛАРГА хас биирдиибит бэйэбит кылааппытын киллэрэргэ дьулуһуоҕуҥ!
Эһээ Дьыл.