Нерюнгритааҕы мэдиссиинэ кэллиэһэ 1990 сыллаахха тэриллиэҕиттэн, күн бүгүҥҥэ диэри өрөспүүбүлүкэни орто анал идэлээх эмчиттэринэн хааччыйан олорор үөрэх кыһаларыттан биирдэстэрэ. Саха сириттэн ураты Забайкальскай, Красноярскай кыраайдартан, Бурятияттан, Чита уобалаһыттан, Татарстантан, Казахстантан тиийэ кэлэн үөрэнэллэр эбит.
Хааччыллыы – 100 %
2018 сыллаахха Уһук Илин уокуругар РФ Үөрэҕириигэ Гранын сүүйбүттэр. Инньэ гынан, сыаналаах тэрилинэн хааччыллыбыттара харахха тута быраҕыллар. “Балыыһаттан биир идэлээхтэрбит кэллэхтэринэ, бу курдук аныгы тэрилгэ үөрэммит үлэһиттэр биһиэхэ тиийэн хайдах үлэлииллэр”, — диэн бэркиһииллэр. Манна араас пультунан үлэлиир оронтон саҕалаан, суһал көмө массыынатын тренажеругар тиийэ барыта баар. Оттон киһи курдук 40-50 киилэлээх, эбэтэр төрөөрү сытар, иһигэр бэл оҕото көстөр манекеннар тустарынан этэ да барыллыбат!
Уһуйаан – оскуола — кэллиэс
Оскуола үөрэнээччилэрин ортолоругар идэҕэ уһуйар үлэни ыыппыттара быданнаабыт. Устудьуоннар салайааччылара Екатерина Курганованы кытта “Медицина — не работа, а призвание” бырайыагы өссө “Билет будущего” Бүтүн Арассыыйатааҕы бырайыак киириэн иннинэ толкуйдаабыттар. Маҥнай 6-11-с кылаас үөрэнээччилэригэр диэн суоттаммыттар эрээри, учууталлар алын кылаас оҕолорун эмиэ хабыҥ диэн көрдөспүттэрин быһа гымматахтар. Аны ааспыт сылтан “Идем в гости к Айболиту” диэн бырагыраама толкуйдаан, уһуйаан иитиллээччилэрин эмиэ хабаллар. Бүгүҥҥү туругунан 2000-тан тахса оҕо номнуо мэдиссиинэ үлэтин кытта билсибит. Итинтэн 450-чата — уһуйаан саастаах.
Бырагырааманы оҕолор саастарыгар сөп гына толкуйдаабыттар. Ол курдук, киһи этин чааһын кытта билсиһииттэн саҕалаан, кыһыл оҕону суулуурга, укуол туруорарга, бэрэбээскилииргэ, кырдьаҕас киһини көрөргө, микроскобунан туттарга, анатомияҕа тиийэ үөрэтэллэр эбит.
Биһиги сылдьар кэммитигэр 24-с нүөмэрдээх лиссиэй уонна Арктика оскуолатын үөрэнээччилэрэ бааллара. Сүрүн уратыта диэн, манна оҕолорго улахан куурус устудьуоннара кэпсииллэр эбит. Инньэ гынан, дьону кытта кэпсэтэргэ, быһаарарга эмиэ уһуйаллар.
Екатерина Курганова тустаах бырайыагынан норуоттар икки ардыларынааҕы “Золотая формула” куонкуруска кыттан I истиэпэннээх лауреат буолбут. Наҕарааданы Францияҕа ыҥыран туттарбыттар.
Үлэҕэ — анабылынан
“Хирургия” диэн суруктаах хоско киирбитим, Тааттаттан төрүттээх, биэлсэр идэтигэр үөрэнэр Айаал Нестеров үнүстүрүмүөннэрин туппутунан турар: “Кууруспутугар сүүрбэбит. Үөрэтэллэрэ үчүгэй. Бу оскуола оҕолоругар хирургия үнүстүрүмүөннэрин кэпсиибин. Атахтарын-илиилэрин өлөрдөхтөрүнэ, бастакы көмөнү хайдах оҥорору көрдөрөбүн. Олунньу ортотугар ханна үлэлии барарбыт быһаарыллыахтаах. Ону кэтэһэ сылдьабыт”, — диэн санаатын үллэстэр.
Коронавируһу тиэстэттэн оҥорбуттар
Биир аудиторияҕа киирбиппит, устудьуоннар долбуурга вирус арааһын оҥорон кэчигирэппиттэр. Хараҕым бүгүн болҕомто киинигэр сылдьар “коронавирус” диэн сурукка хатанар. “Коронавирус өссө тарҕаныан иннинэ, эрдэ оҥорбуппут”, — диэн кэпсииллэр.
Анатомия хоһугар эмиэ устудьуоннар бэйэлэрин илиилэринэн тиэстэттэн, буоскаттан, оҕуруоттан, мыылаттан, мокоруонтан, пластилинтан, уо.д.а. матырыйаалтан ис уорганы барытын оҥорбуттар.
Сүрүн үөрэҕи таһынан
Сүрүн үөрэҕи таһынан, үгүс медик ирдэнэр улууһугар — Өлүөхүмэҕэ иккис сылын “сиэстэрэ дьыалата” идэҕэ салаа аһан үөрэтэн эрэллэр. Ону таһынан, биэнсийэҕэ тахсыан иннинээҕи саастаах дьону үөрэтэллэр. Киэһэтин кылгас болдьохтоох, төлөбүрдээх маникюр, педикюр, косметолог идэтигэр уһуйаллар.
Үөрэхтэрин бүтэрбиттэри уруккулуу, доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэринэн аныыллар. Онон үлэнэн хааччыллыы 100 бырыһыан эбит.
Сааһыттан тутулуга суох
Мэдиссиинэҕэ дьон сааһыттан тутулуга суох үөрэнэллэр. Ол дьиҥнээх туоһутунан, үрдүк үөрэхтээх, мэдиссиинэттэн букатын атын идэлээх ыал ийэтэ, эбээтэ, олоҕун тухары медик идэтин баһылыан баҕарбыт Прасковья Алексеева тиийэн үөрэниитэ буолар. Дьонун улууһугар хаалларан, Нерюнгрига тиийэн үөрэнэн, 62 сааһыгар биэлсэр идэтин баһылаан, улууһугар тиийэн поликлиникаҕа таһаарыылаахтык үлэлии сылдьар диэн иһирэхтик ахталлар. Оттон үс оҕолоох ыал ийэтэ икки оҕото тустаах кэллиэһи бүтэрбиттэрин кэннэ, бэйэтэ эмиэ бу кыһаҕа медик идэтигэр үөрэнэргэ быһаарыммыт. Ити курдук, биирдиилээн холобуру ааҕан ситиллибэт.
Сыыппаралар
Алтынньы ый туругунан, уопсайа, Нерюнгритааҕы мэдиссиинэ кэллиэһигэр 426 устудьуон үөрэнэр. Итинтэн 136 эрэ устудьуон Нерюнгри оройуонун олохтооҕо, атыттар бары өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан тиийбиттэр. Үчүгэйэ диэн, кэлиҥҥи үс сылга бүддьүөт миэстэтэ эбиллэн иһэр эбит. Ол курдук, өскөтүн 2017 сыллаахха 100 миэстэ буоллаҕына, 2018-2020 үөрэх дьылыгар 150 миэстэ көрүллүбүт.
Манна орто үөрэхтээх биэлсэрдэри, сиэстэрэлэри, акушердары, ыарыһаҕы көрөр алын мэдиссиинэ сиэстэрэлэрин бэлэмнииллэр.
Иллэрээ сыл 24 мөлүйүөн солкуобай суумалаах Арассыыйа Гранын сүүйбүттэр. Онон үөрэнэр базалара, хааччыллыылара үчүгэй. Ама, итиччэ үчүгэй баазалаах кыһаҕа ким үөрэниэ суоҕай?!
Людмила ПОПОВА, edersaas.ru
Мария ВАСИЛЬЕВА (СИА) хаартыскаҕа түһэриилэрэ.