Саҥа сылга үктэнээт, Дьокуускай Хатаһын олохтоохторо Нам Хатаһыгар тиийэн «Күтүөтү» сүрэхтээтилэр.
edersaas.ru
Ороһооспо кэмигэр дьиктилээхэй түгэн үгүс дииллэр. Соһуйуохпут иһин, Дьокуускай таһынааҕы Хатастан ураты, Намҥа эмиэ Хатас баар эбит. Ол Хатастары бутуйан, биир күтүөт уол Дьокуускай Хатаһыгар буолбакка, Нам Хатаһыгар тиийэн хаалбыт…
Бу туһунан саас сааһынан Хатас олохтооҕо Наталья Руфова кэпсиир:
— Нам улууһун 2-с Хомустаах нэһилиэгэ эмиэ Хатас диэн ааттаах. Ардыгар почтанан кэлбит суруктарбыт, баһыылкаларбыт буккуллааччылар. Онон бу кэпсиир устуоруйам ис хоһооно оннук курдук. Нам Хатаһын бутуйан, куорат Хатаһыгар кэлбит күтүөт туһунан киинэбит быйыл иккис чааһын Нам улууһугар баар «биир дойдулаахтарбытыгар» тиийэн сүрэхтээтибит.
«Күтүөт» бастакы чааһын былырыын эмиэ баччаларга хомустаахтарга тиийэн көрдөрбүппүт. Быйыл иккис чааһын тиийэн билиһиннэрдибит. Киинэбитин 2-с Хомустаахха (Хатаска), Табаҕаҕа, куоракка, Хатаска, Санкт-Петербурга тиийэ устубуппут.
Онон саҥа сылга үктэнээт, эрдэттэн былааннаммыппыn курдук, оҥостон-симэнэн, «Тускул» култуура киинин иһинэн үлэлиир гастрольнай биригээдэ тэринэн, Нам улууһун 2-с Хомустаах нэһилиэгэр айаннаатыбыт. Күммүт-дьылбыт томороон тымныытын ыһыктан, «төһө баҕарар айаннааҥ» диэбиттии сымнаан, сырдаан биэрдэ.
Тиийбиппит, кулууп дьиэтэ буолан турар спортивнай саала ис киирбэхтик оҥоһуллан, киэргэнэн-симэнэн, араас уотунан оонньоон, күлүмүрдээн тоһуйда. Биир бэйэм эдэр сааспын санаан, төрөөбүт төрүт дойдум кулуубун, эдэр сааспын санаан, хайдах эрэ дууһабар туох эрэ сып-сылаас, сып-сырдык сүүрээн киирдэ.
Сүрүн сыалбыт — бу сайын-күһүн уһуллубут киинэбитин таҥан, наардаан көрөөччү дьүүлүгэр таһаарыы. Бу нэһилиэк дьонун-сэргэтин кытта бииргэ алтыһан, кинилэр киинэбит дьоруойдарынан буолбуттара — биһиэхэ икки бүк эппиэтинэс. Онон күүтүүлээх күндү буолан, икки өттүттэн долгутуулаах, кэтэһиилээх түгэн …
Киинэ иннинэ 15 буолан үҥкүүлээх, ырыалаах, көрдөөх сценкалардаах кэнсиэр көрдөрдүбүт. Көрөөччү — ис киирбэх, истиҥ тыыннаах. Хас биирдии нүөмэри чахчы болҕомтолоохтук, дууһатынан-сүрэҕинэн ылынан күлэ-үөрэ олорор дьон. Сценкаларбыт дьоруойдара мүччүргэннээх түгэҥҥэ түбэстэхтэринэ, тэбис-тэҥҥэ »ыалдьа» олордулар.
Инньэ гынан бары да кэнсиэрбит бүппүтүн билбэккэ да хааллыбыт. Дьэ, ол кэннэ киинэбитин холбоон баран, долгуйа күүтэ олордубут. Үөрүүлээҕэ баар, киинэ кэмигэр ким да мээнэ хаампакка-сиимпэккэ, араас аһы аҕалан, хачыгырата-ичигирэтэ ыстаабакка, ууну-хаары иһэн киллигирэппэккэ, олус болҕомтолоохтук көрдүлэр. Күлүүлээх буоллун диэбит түгэммитин өйдөөн-ылынан, толкуйдуу түстүннэр диэбит сирбитигэр чуумпуран ылаллар. Ама, онтон ордук үтүө эппиэт баара буолуо дуо үлэбит түмүгэр?! Киинэбит бүппүтүн кэннэ, сэһэргэһэ-кэпсэтэ түстүбүт, санаа атастастыбыт. Оскуола оҕотуттан саҕалаатыбыт. Кэпсэппит оҕобут: »Киинэни сөбүлээтим. Артыыстар оҥосто-оҥосто саҥарбаттар, дьиҥнээх олоххо баар курдуктар. Онон өйдөнүмтүө.» Онтон: «Өссө тугу бэлиэтиэҥ этэй?» — диэбиппэр, киһим өссө дириҥ уонна истиҥ эппиэти биэрэн соһутта да, долгутта да, үөртэ да: »Киинэҕэ дьиҥнээх тыа сирин олоҕо көстөр. Ол иһин киһи дууһатыгар олус чугас уонна ылынымтыа». Бу оҕо төрөппүттэригэр, тулалыыр эйгэтигэр, учууталларыгар махтал бастыҥ тылларын аныыбыт.
Аны орто саастарын ааспыт икки далбар хотун санаалара холбоон маннык буолла:
— Хатастар үлэлэрин үрдүктүк сыаналыыбыт. Аҕыйах мүнүүтэлээх киинэ инниттэн сайын-күһүн айан бөҕөтүн айаннаан, уһун күнү быһа үлэлээн, биһиги айылҕабытын, дьоммутун-сэргэбитин устан үйэтиппиккитигэр сүһүөхтээх бэйэбит сүгүрүйэбит уонна ис сүрэхтэн махтанабыт. Дэриэбинэ олоҕун ис дьиҥин көрөр астык уонна ону атын дьон көрөрүттэн эмиэ үөрэбит.
Үгүс көрөөччү киинэбит режиссерун, ааспыт сылга дэгиттэр талаанын араас өттүттэн арыйбыт хас да сериалга араас хабааннаах оруолу кыайа-хото тутан оонньообут Евдокия Семёнованы көрөн, хомустаахтар олох таһынааҕы ыалларын дуу, аймахтарын дуу көрсүбүттүү сананнылар.
Салгыы уопсастыбанньык Наталья Руфова санаатын бу курдук үллэһиннэ:
— Нам хатастара Кыайыы 75 сылыгар анаммыт докумуоннарга, буолбут түгэннэргэ олоҕуран киинэ устаргыт буоллар, саха норуотун Улуу Кыайыыга кылаатын үйэтитии буолуо этэ диэн санааларын тиэртилэр. Ону биһиги, айар куттаах дьон, биһирии иһиттибит уонна ол олоххо киирэригэр икки нэһилиэк салайааччылара күүскэ үлэлээтэхтэринэ туох эрэ олус интэриэһинэй, үйэлээх үлэ тахсарыгар ис сүрэхпититтэн эрэнэ санаатыбыт.
Ити курдук, икки биир ааттаах нэһилиэктэр Сомоҕолоһуу сылыгар бииргэ үлэлэһэн саҕалаан баран, аны Патриотизм сылыгар салгыы үлэлииргэ кэскиллээх бырайыагы толкуйдаатылар. Онон киинэни тыа сирин олохтоохторо бэйэлэрэ эмиэ устар кыахтаннылар.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Cаха сирэ» хаһыат, edersaas.ru