Муома улууһа тыйыс усулуобуйалаах, тымныы килиимэттээх Арктика улуустарыттан биирдэстэрэ. Нэһилиэнньэ өр сыллар устата кэтэспит ыра санаата быйыл туолар буолбут – киин ититэр ситимҥэ холбонон эрэллэр.
Бу, ханнык баҕарар тыа нэһилиэгин олохтоохторун биир сүрүн туруорсар боппуруостарыттан биирдэстэрэ буолар. Муомалар эмиэ Ил Дархан Айсен Николаев тустаах улууска сырыытын кэмигэр туруорсан, Олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыбата боппуруос туолуутугар үлэлэһэн, хамсааһын тахсыбыт.
“Быйыл чааһынай дьиэлэри холбооһуҥҥа улахан үлэлэр бара тураллар. Ол курдук, улуус киинигэр Хонууга Береговой уонна Озернай диэн икки улахан уулуссаларбыт чааһынай дьиэлэрэ киин ититэр систиэмэҕэ холбоноллор.
Ону таһынан, күүһүрдэр инниттэн тепловой пууннар туруохтара, уһун турба ситимнэрэ холбонуохтара. Инньэ гынан, оройуон киинигэр отучча сыл кэтэспит дьону икки сыл иһигэр ититиигэ холбуур тутуһар үлэлэһэбит. Олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыбата ити өттүгэр сүрдээх күүскэ үлэтин ыыта сылдьар.
Тустаах тэрилтэни кытта сөбүлэҥҥэ илии баттаһан, былырыын Чуумпу Кытыл сэлиэнньэтигэр саҥа хочуолунай тутуутун саҕалаабыппыт. Оройуон бүддьүөтүттэн үбүлээн уонна ОДьКХ таҥыытыгар кыттыста. Хочуолунайдара 1990-с сыллардаахтан үлэлии турар.
Улахан Чыыстай сылаас ситимҥэ холбонууга улахан кыһалҕалаах нэһилиэк буолар. Манна эмиэ хас эмэ уһун сылларга кыайтарбатах боппуруостары олох-дьаһах хомунаалынай салалтатын кытта боротуокалга киирбит боппуруос туолуутугар күүскэ үлэлэһэммит, быйыл табаһыттар 10 дьиэлэрин холбуубут”, — диэн улуус баһылыга Иван Павлов кэпсиир.
Улахан Чыыстайга 700-чэкэ киһи олорор, улахан нэһилиэктэртэн биирдэстэрэ. Киин хочуолунай турбута ырааппыт. Инньэ гынан, сыл бүтүөр диэри бырайыак оҥорон, кэлэр сылга саҥа хочуолунайы тутан, бөһүөлэк 50 бырыһыанын ситимҥэ холбуохпут дэһэллэр. Билиҥҥитэ, барыта 47 дьиэ холбоммут. Инникитин даҕаны бу хайысхаҕа үлэни ыытар былааннаахтар. Уһун сыллар тухары маһынан оттон маспыт даҕаны бүттэ, айылҕабыт даҕаны урусхалланар диэн этэр, улуус баһылыга.
Ситими тардыы утары үбүлээһин быһыытынан барар, нэһилиэнньэ дьиэтигэр киллэриитин уйунар. Маныаха бэрт табыгастаах бырагыраама киирэн, министиэристибэ сорҕотун толуйар эбит.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: СИА.