Киэҥ сиргэ тиийдэххэ, кэлэ-бара үөрэммэтэх киһи мунара-тэнэрэ, билбэтэ-көрбөтө үгүс буоллаҕа. Ону ааһан, туох эрэ кыһалҕа үөскээтин, ким көмөлөһүөй? Ыарахан түгэҥҥэ кыра да болҕомто, сүбэ-ама баҕалаах буолар.
Москваҕа уонна Санкт-Петербурга РФ бэрэсидьиэнин иһинэн үлэлиир Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэлэрэ биир дойдулаахтарыгар элбэх түгэҥҥэ көмөҕө кэлэллэр. Социальнай хайысхалаах боппуруостарынан кимиэхэ да аккаастаабаттар, кыах баарынан көмөлөһө сатыыллар.
Дьэ, ханнык боппуруостары быһаартара тиийэллэр эбитий? Үгүстүк киин куоракка эмтэнэ барар дьон көмөлөһөргө көрдөһөллөр. Холобур, докумуоннары оҥорторорго, хаампат дьону тиэйэргэ-таһарга, эмтэниини уһатарга, о.д.а. Манна Бэрэстэбиитэлистибэ үлэһиттэрэ тустаах тэрилтэлэри кытары сибээстэһэ охсон, докумуону оҥорторорго көмөлөһөллөр, ыарыһахтары таһарга массыынаны булаллар, килииникэлэри кытта кэпсэтэллэр.
Күһүн аайы уопсайга тиксибэккэ хаалбыт устудьуоннар тиийэн кэлэллэр. Маннык түгэҥҥэ сапсыйан кэбиспэккэ, ректораттарга хадатаайыстыба суруйан, ыллаттара сатыыллар.
Ону тэҥэ, Саха сириттэн кэлэр айар кэлэктииптэргэ көмөнү тиһигин быспакка оҥороллор – билиэти атыылааһыҥҥа, массыынанан илдьэргэ-аҕаларга, кэнсиэртиир сааланы буларга, биллэрии таһаарарга, о.д.а.
Күннэтэ элбэх киһи араас боппуруоһун быһаартара кэлэр. Сороҕор, судургу да боппуруоһу кыһалҕа оҥостубут буолаллар. Ол эрээри, улахан куоракка кэлбит киһиэхэ бу улахан кыһалҕа курдук көстүөн сөп. Онон тиийиэхтээх сири хайдах булартан саҕалаан, ханнык гостиницаҕа түһэр ордугун, субсидиялаах билиэти хайдах атыылаһыахха сөбүн, барытын сүбэлииллэр-амалыыллар.
Оннооҕор, үп-харчы көрдүүллэр эбит. Бэрэстэбиитэлистибэ “Ыарахан балаһыанньаҕа түбэспит гражданнарга материальнай көмөнү оҥоруу” диэн судаарыстыбаннай өҥөнү оҥорор. Олоххо араас буолар. Харчытын уордарбыт, докумуонун сүтэрбит, билиэт ыларыгар, эбэтэр эмтэнэригэр харчыта тиийбэтэх – маннык түгэннэргэ киһи билбэт сиригэр-уотугар ханна да барыах-кэлиэх сирин да булбакка, тула кулахачыйан хаалар. Манныкка бэрэстэбиитэлистибэ харчынан көмөнү оҥоруон сөп. Оттон докумуоннарын сүтэрбит дьоҥҥо хайдах, ханна баран саҥаттан оҥорторору сүбэлээн-амалаан биэрэллэр.
Саха сириттэн көһөн барбыттара ырааппыт эрээри, билиҥҥэ диэри докумуоннарын, эбэтэр олорор дьиэ кыһалҕатын быһаарбакка сылдьар дьон көмө көрдөөн кэллэхтэринэ, төһө кыайалларынан (боломуочуйалара көҥүллүүрүнэн) боппуруоһу быһаарарга дьулуһаллар.
Сороҕор өрдөөҥүтэ сүтэрсибит аймахтарын, доҕотторун көрдүүллэр. Маннык түгэҥҥэ уорганнарга үлэлиир уопсастыбанньыктары хамсатан, көрдөөһүҥҥэ кыттыһаллар. Ол эрээри, үксүгэр, дьон көннөрү сибээстэрин сүтэрбит буолаллар.
Кыһалҕаны быһаарыы
Дьиэттэн-уоттан ыраах тэйэ сылдьан, киһи суорума суолланнаҕына (балыыһаҕа сытан, эбэтэр оһолго түбэһэн), дойдутугар илдьэргэ аймахтара улахан кыһалҕаны көрсөллөр. Манна “Якутия” авиахампаанньаны, таһаҕас таһар хампаанньалар бэрэстэбиитэллэрин кытары кэпсэтиини ыытан, аймахтарыгар көмөлөһөллөр.
Москваҕа өр олорбут дьон ханна чэпчэки сыаналаах уонна эрэллээх гостиницалар, хостеллар баалларын билэр буоллахтара. Онон атын куораттарга баран иһэн, аҕыйах хонукка киин куоракка аараабыт устудьуоннарга, туристарга ону ыйан биэрэллэр.
Бу курдук Саха сиригэр олорор, эбэтэр урут олоро сылдьан баран, сибээһин сүтэрбэтэх ханнык баҕарар киһи кэлэн бэрэстэбиитэлистибэттэн көмөнү, сүбэни-аманы ылар кыахтаах. “Инстаграмҥа”, “Фейсбукка”, “Вконтакте» postpredstvo.ykt диэни булан, туох баар тэрээһиннэри, сүбэлэри ааҕыахха сөп.
Маннык түбүктээх үлэни күннэтэ Саха сирин Бастайааннай бэрэстэбиитэлистибэтин социальнай боппуруостарга, уопсастыбаннай сибээстэри сайыннарыыга управлениета ыытар. Управлениены Вера Сергеевна Свешникова салайар. Ону тэҥэ Анастасия Юрьевна Диденко (Москва) уонна Евгений Михайлович Петров (Санкт-Петербург) дьарыктаналлар. Хас биирдии киһи балаһыанньатыгар киирэн, өйдөөн, боппуруоһу быһаарарга кыһаллаллар.
“Өйөбүллээх курдук сананабыт”
Лариса Троева, эстрада тыйаатырын уопсастыбаннаһы кытары сибээс отделын салайааччы:
— Бу кыһын гостуруоллуу барарбытыгар улахан көмөнү оҥорбуттарыгар махталбытын тиэрдэбит. Аэропорка көрсөн, гостиницаҕа аҕалан, вокзалга илдьэн, оптуобуһунан арыаллыы сылдьыбыттара. Көхтөөх устудьуоннарынан үөрэх кыһаларыгар биллэриилэри ыйаттаран, “батсаабынан” ыытан, рекламаҕа эмиэ көмөлөспүттэрэ. “Бэс Чагда” санаторийга олорор кырдьаҕастары кэнсиэргэ аҕалбыттар этэ. Өрөспүүбүлүкэ тас өттүгэр, улахан куораттарга бэйэбит дьонноохпут, өйөбүллээхпит, ол, мин санаабар, наһаа үчүгэй.
Инна Васильева, “Харысхал” аһымал пуонда үлэһитэ:
— Пуонда 2011 сыллаахха аһыллыаҕыттан, Бэрэстэбиитэлистибэни кытары үлэлэһэбит. Инбэлиит оҕолору куруук көрсөн, илдьэн, улаханнык абырыыллар. Балыыһалары кытта кэпсэтэллэр. Уустук түгэҥҥэ бэрт түргэнник тэрийэ, быһаара охсоллор. Искэн ыарыылаах кыыһы атын куоракка отоһукка илдьибиттэригэр, эмискэ бэргээбит этэ. Оҕо олоҕо аҕыйах чааһынан кэмнэммитигэр, Бэрэстэбиитэлистибэ үлэһиттэрэ олус түргэнник Москваҕа аҕалтарбыттара, харчынан эмиэ көмөлөспүттэрэ. Уопсайынан, инбэлиит оҕолорго ханнык баҕарар боппуруоһу тута быһаараллар. Онон төрөппүттэр олус махтаналлар.
Айаал Федоров, спорт институтун устудьуона:
— 1-кы куурус устудьуона аан бастаан кэлээт, улахан куорат олоҕор үөрэнэ охсоро ыарахан. Бастаан утаа Бэрэстэбиитэлистибэҕэ баран, саха дьонун көрсөн кэпсэттэҕинэ, санаата бөҕөргүүр. Сүбэлээн, ыйан-кэрдэн көмөлөһөллөр. Устудьуоннар үлэҕэ наадыйдахтарына, үлэ булан биэрэллэр. Бу сайын мин курьерынан үлэлии сылдьыбытым, харчылаһа түһэргэ үчүгэй этэ. Дойдубутуттан ыраах да буолларбыт, чугас баар курдук. Онон өйөбүллээх курдук сананабыт.
Светлана Ксенофонтова, биэнсийэлээх:
— Эдьиийим Москваҕа искэнин эмтэнэ барбыта. Аматыйан иһэн, эмискэ туруга мөлтөөбүтэ. Ыксаан, уолуйан, Бэрэстэбиитэлистибэҕэ эрийбиппит. Кинилэр көмөлөрүнэн суһаллык Дьокуускайга көтөн кэлээт, сарсыҥҥы күнүгэр тыына быстаахтаабыта. Суһаллык бронь булан, килииникэттэн портка киллэрэн, сүгэн-көтөҕөн, көмөлөспүттэрэ. Ыарахан ыарыһаҕы сөмөлүөккэ киллэрэри көҥүллээбэтэхтэригэр, кинилэр сүүрэн-көтөн, дьон бөҕөтүн хамсатан, нэһиилэ сөбүлэҥ ылан, көтөн кэлбиппит. Биһиги боростуой дьон, билбэппит-көрбөппүт бэрт, ыксаан хаалбыппыт. Үлэһиттэр олус эйэҕэстэр, дьоҥҥо болҕомтолоохтор эбит, барытын холкутук оҥорон, тэрийэн биэрбиттэрэ. Түгэнинэн туһанан, СӨ бастайааннай бэрэстэбиитэлигэр А.С. Федотовка, үлэһиттэригэр М.В. Охлопковаҕа, Г.Р. Федоровка, В.С. Свешниковаҕа, А.А. Колодезниковка, Г.Г. Марковка, “Якутия” хампаанньа бэрэстэбиитэлэ В.Ю. Коноваловка ис сүрэхтэн махталбытын тиэрдэбит.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru