Миирнэйгэ хотугу омуктар түөлбэлээн олорор сирдэрин харыстабылыгар мунньах буолла

Бырабыыталыстыба Мииринэй оройуонугар оробуочай сырыытын чэрчитинэн, “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр төрүт олохтоох, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар төрүт сирдэрин-уоттарын уонна олохторун үгэс буолбут укулаатын харыстааһыҥҥа бырааптарын тутуһуу” диэн сүбэ мунньах буолан ааста.

edersaas.ru.
Сүбэ мунньаҕы Бырабыыталыстыба Бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Алексей Колодезников салайан ыытта. Төрүт олохтоох, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар бырааптарыгар боломуочунай Лена Иванова бэйэтин дакылаатыгар Алдан, Нерюнгри оройуоннарыгар ыытыллар үлэни, ол иһигэр дьаһалтаҕа тэриллибит анал хамыыһыйа туһунан сырдатта.

Ил Түмэн төрүт олохтоох, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар боппуруостарыгар уонна Арктика дьыалаларыгар сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарёва төрүт олохтоох, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар бырааптара сокуонунан хааччыллыытын туһунан иһитиннэрдэ.

Арктиканы сайыннарыыга уонна хотугу омуктар дьыалаларыгар миниистири солбуйааччы Михаил Погодаев «Төрүт олохтоох, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар түөлбэлээн олорор уонна үгэс буолбут төрүт салааларынан дьарыктанар сирдэригэр этнологическай экспертиза туһунан” диэн өрөспүүбүлүэктээҕи сокуону олоххо киллэрии ырычаахтарын туһунан кэпсээтэ.

Мииринэй оройуонун баһылыга Ришат Юзмухаметов алмаастаах түбэҕэ сир баайын хостуур хампаанньалары кытары туох үлэ ыытылларын билиһиннэрдэ. Күн бүгүн оройуон сиригэр-уотугар уон хампаанньа үлэлии сылдьар. Ол курдук, Садын нэһилиэгэр «АЛРОСА» АХ, «Сургутнефтегаз» ПАУо уонна «Сүлдьүкээрнефтегаз» ААУо, Ботуобуйа нэһилиэгэр «Сургутнефтегаз», Иркутскайдааҕы ньиэп хампаанньата, «Таас-Юрях Нефтегазодобыча», «АЛРОСА-газ», РНГ уонна Газпром үлэлииллэр.

Өссө 2017 с. «Газпром геологоразведка» ХЭУо хотугу омуктар түөлбэлээн олорор сирдэригэр этнологическэй эйгэ матырыйаалларыгар ыыппыт этнологическэй экспертизата үчүгэй түмүгү көрдөрбүт. «Чуона», «Ботуобуйа» аҕа ууһун общиналарыгар биир кэмнээх төлөбүрдэр оҥоһуллубуттар. Скважиналар тутуллар уонна үлэ барар кэмигэр «Чуона» общинаҕа биир мөлүйүөн, «Ботуобуйа» общинаҕа алта мөл. солк. кэриҥэ харчы төлөммүт.

2019 с. «Таас-Юрях Нефтегазодобыча» хампаанньа экспертизата эмиэ үчүгэй түмүгү ылбыт. Хампаанньа былырыын «Ботуобуйа» общинаҕа 1,9 мөл. солк, Ботуобуйа нэһилиэгэр 588 тыһ. солк. төлөөбүт. Ити курдук үлэ салгыы баран истэҕинэ, 24 сыл устатыгар общинаҕа уонна нэһилиэккэ харчы киирэ туруохтаах. Даҕатан эттэххэ, Таас Үрэх өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн дотацията суох соҕотох сэлиэнньэ буолар.

Садын нэһилиэгин баһылыга Иван Игнатьев этэринэн нэһилиэк кэскиллээх, дьон көһөн барыыта суох, социальнай-экэнэмиичэскэй боппуруостар быһаарыллаллар, «АЛРОСА» хампаанньа сылга 10 мөл. солк. харчыны олохтоох бүддьүөккэ биэрэрин туһунан сөбүлэһии түһэрсиллибит.

Санаа атастаһыытыгар этнологическэй экспертиза туһунан сокуону олоххо киллэрии ырычааҕа ситэҕэ суоҕа, чочуйууну эрэйэрэ этилиннэ. Лена Иванова Мииринэй оройуонугар төрүт олохтоох, аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктар бырааптара күөмчүлэммэтин бэлиэтээтэ, этнологическэй экспертизаны ыыталларын иһин хампаанньаларга махтанна.

Раиса Сибирякова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru.