Батсаап сонунун киһи сөптөөх хоруйунан «саба баттаабатаҕына», аҕыйах түгэн иһигэр күүркэтиллэн, үөйбэтэх өттүгүттэн өссө икки бүк омуннуран төннөн кэлэр.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ruru
Сарсыардаттан социальнай ситимнэргэ Өлүөнэ очуоcтарын 30 мөл. солк. атыылаабыттар диэн сурах кэлбитэ. Күнүс ону эрэ кэтэспиттии, “Саха уопсастыбаннай киинэ” диэн кимэ-туга биллибэт бөлөх дойду уонна өрөспүүбүлүкэ салалтатын аатыгар суруйбут курдук сурук тарҕаммыта. Аны түөртүүр саҕана: ”Доҕоттор, Национальнай пааркабыт буолбакка, “Өлүөнэ очуостара” диэн ювелирнай оҥоһук кэмпилиэгэ (браслет, колье, ытарҕа, биһилэх) 30 мөл. солк. атыыламмыт эбит ээ. Сэлии муоһа эбиилээх Өлүөнэ очуостарын моһуона оҥоһук сыанатын үрдэппитэ чахчы”, — диэн батсаап бөлөхтөрө сонуннарын атастастылар.
Норуот тиэмэ “быраҕан” биэрбитин туһанар буоллахпыт диэн санаалаах, “Өлүөнэ очуостара” Айылҕа национальнай пааркатын дириэктэрин солбуйааччы Аркадий СЕМЕНОВЫ кытта кэпсэттим.
— Аркадий Анатольевич, эн батсаапка тарҕаммыт Өлүөнэ очуостарын “атыылааһыны” эмиэ аахтыҥ ини?
— Ааҕан. Айылҕа пааркатын бу сыл саҥатыгар кытайдарга “атыылыы”, онтон атын куораттартан дьону аҕалан эмиэ “үлэлэтэ” сылдьыбыттара. Аны бүгүн 30 мөл. солк. “атыылаан” көрдүлэр. Буолары-буолбаты суруйуон баҕалаах киһи үгүс.
— “Өлүөнэ очуостара” Айылҕа паарката федеральнай статустаннаҕына, туох кэскиллээх уларыйыы тахсыай?
— Өйөбүл күүһүрүөҕэ. Эбии үлэ миэстэтэ тахсан, штаппыт икки төгүл улаатыахтаах. Материальнай-техническэй базабыт хаҥыаҕа, хамнаспыт үрдүөҕэ, эбии саҥа кордоннар тутуллуохтара, айылҕа иниспиэктэрдэрин ахсаана биллэ элбиэҕэ.
— Билигин пааркаҕа төһө киһи үлэлиирий?
— Штакка 33 киһи баар. Кэскиллээх былаан үгүс: саҥа маршруттары арыйыы, сылы эргиччи көрсөргө сөптөөх дьиэни-уоту туттарыы. Кыһын 50 кыраадыс тымныыга туристар Саҥа дьылы көрсөллөрүгэр анаан үлэни тэрийэн эрэбит. Бу дьон-сэргэ баҕатын учуоттаан ыытар үлэбит биир көрүҥэ. Бүгүҥҥү күҥҥэ маннык сынньалаҥы тэрийиигэ бэлэммит суох.
— Батамайга сынньанар дьиэлэрдээх турбаза туппут этигит дии. Ол сайыҥҥы кэмҥэ үлэлиир дуо?
— Ол базаны үлэлэтэр кыахпыт суох буолан, аккаастаммыппыт. Турфирма буолбатахпыт, үлэбит ис хоһооно олох атын. Баҕалаах дьон турбазаны ылан үлэлэтиэхтэрин сөп. Биһиги көмөлөһөргө уонна бииргэ үлэлииргэ бэлэммит.
— Айылҕа пааркатын аттыгар олорор олохтоох урбаанньыттар үлэлэһиэхтэрин сөп эбит дии?
— Оннук. Паарканы кытта кыраныыссалаһар нэһилиэктэри кытта бииргэ үлэлээһиҥҥэ сөбүлэсиһии түһэрсэн эрэбит. Урбаанньыттарга улахан тэрээһин үлэтин ыытыы наадата суох. Төһө эмэ элбэх дьон олорон сынньанар дьиэлэрин туттубут эрээри, туристарга саатар чэй оргутан иһэрдэр киһи суох. Манна олохтоох урбаанньыттар хайа баҕарар үлэлэһэр кыахтаахтар. Чугас нэһилиэктэр олохтоохторун кытта бу туһунан кэпсэтии ыытан, икки өттүттэн өйдөһөн эрэбит. Онон сотору кэминэн тустаах үлэни тэрийиэхпит.
— Оттон кыһыҥҥы кэмҥэ Айылҕа паарката хайдах үлэлиирий?
— Икки-үс сыллааҕыта дьон-сэргэ бу кэмҥэ Өлүөнэ очуостарыгар сылдьыбат эбит буоллаҕына, быйыл Саҥа дьыл кэнниттэн дьон сырыыта элбээтэ. Биһиги үлэбит Айылҕа пааркатыгар дьон төһө сылдьыан баҕарарыттан тутулуктаах. Холобура, быйыл туристическай сезону олох эрдэттэн, сыл саҥатыттан саҕалаатыбыт. Массыына суолун астаран, маршруттары эрдэттэн бэлэмнээн, очуоска тахсар кирилиэстэр хаардарын ыраастаан, хас биирдии маршрукка иниспиэктэрдэри туруортаан — үлэ тигинэччи барар. Бэҕэһээҥҥи уонна бүгүҥҥү өрөбүллэргэ Айылҕа пааркатыгар тыһыынчаттан тахса киһи кэлэн барда.
… Быйыл “Өлүөнэ очуостара” Айылҕа национальнай паарката ЮНЕСКО кынатын анныгар киирбитэ 5-с сылын туолар. Онон Саха сирэ уонна Арассыыйа эрэ киэн туттуутун быһыытынан биллэр буолбакка, аан дойдуга тиийэ сураҕырар. Бу кэмҥэ Айылҕа паарката ыраас хаарга өссө уратытык баараҕатыйан көстөр буолан, сааскы сибиэһэй салгынынан дуоһуйа тыыныан баҕалаах туристары угуйа турар. Онон араас сымыйа хоп-сип көмөтүнэн пааркабытын “атыылыы” сатааччылар уоскуйалларыгар тиийэллэр.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru