“Дьиэҕэ күтэр уйаламмыт” диэн иһиттэхпитинэ, үгүс киһи этэ тардар, утуйар уутун умнар, кэтэнэ-манана сылдьар буолуохтаах. Оттон ити кутталлаах кыыллар баара-суоҕа 1,5-3 эрэ сыл олороллор эбит. Ити кылгастык олорор кэмнэригэр булугас өйдөрүнэн сөхтөрөллөр. Бу аҕыйах көрдөөх кэпсээни аахтаххытына, кинилэри, баҕар, убаастыаххыт, куттанар санааҕыт ыраах кыйданаарай…
edersaas.ru
АҺЫЫР ТУҺУГАР
Таня уонна Наташа диэн икки дьүөгэлии кыыс дьиэлэригэр күтэрдээх эбиттэр. Иккиэн кылаастарыгар кэлэн күтэрдэрэ хайдах курдук өйдөөхтөрүн туһунан кэпсээбиттэр. Арай биирдэ, Таня Наташаҕа бэйэтин күтэрин илдьэ ыалдьыттыы кэлбит. Сотору буолан баран кыргыттар көрбүттэрэ, биир күтэр остуолга сыппыт сиикэй сымыыты төкүнүтэн барбыт. Бу кэмҥэ иккис күтэр ытыһын үөһэ тоһуйан, остуол таһыгар муостаҕа олорбут. Остуолга олорор күтэр сымыыты киниэхэ бырахпытын хабан ылбыт. Онтон иккиэн сымыыты төкүнүтэн ыраах илдьэ баран, истиэнэҕэ анньан алдьатан баран, иккиэн сиэн киирэн барбыттар. Биир санаанан үлэлээһин уонна уопсай аһааһын бэйэ-бэйэни ордук чугаһатар дииллэр дии. Бэл, күтэрдэри.
ОРОСПУОЙ-КҮТЭР
Индия штатыгар көмүс маҕаһыынын хаһаайына 400 дуоллар суумалаах бриллианнаах ытарҕа сүппүтүн туһунан полицияларга тыллаабыт. Кини сыаналаах мал сүппүтүгэр бииргэ үлэлиир киһитин уорбалыы санаабыт. Ол гынан баран, видеоҕа уһуллубуту көрбүттэрэ, олох атын хартыына буолан соһуппут.
Киэргэли күтэр уорбут буолан тахсыбыт: күтэр көмүстэрдээх долбуурга ыттыбыт уонна онтон ытарҕалаах хоруопканы харбаан ылбыт.
Хаһаайын киэргэли көрдөөн, маҕаһыынын үлтү сүргэйбит да, сүтүк көстүбэтэх. Ол эрэн, күтэргэ кыыһырбатах, Индия Ганеш таҥарата күтэр буолан кэлэн, кэлэн иһэр бырааһынньыкка анаан ылыахтааҕын ыллаҕа диэн уоскуйбут.
СЫЫРЫ СӨБҮЛҮҮР КҮТЭР…
Эр киһи биир кэрэ аҥаары уҥа-таала таптаабыт. Оттон кэрэ аҥаара киниэхэ эрэ наадыйбатах. Эр бэрдэ күүтэ сатаан баран, эр хаанын киллэрэн ыйыппыт:
— Эн сыыры сөбүлүүгүн дуо?
— Хайдах эрэ дьикти ыйытыылары биэрэҕин… Суох, сөбүлээбэппин.
— Оттон айылҕаҕа барыта дьүөрэлии буолуохтаах этэ буоллаҕа…
— Ол аата хайдах?
— Оттон эн, маннык бэйэлээх күтэр, сыыры сөбүлээбэтиҥ дьикти эбит…
ҮӨЙБЭТЭХ ӨТТҮТТЭН ДЬУЛААН ТҮГЭН
Мария Васильевна куукунаҕа итии чэйин сыыйан иһэ-иһэ, тэлэбиисэр көрө олорбут. Саалаҕа оҕолоро оонньуу сылдьыбыттар. Кэргэнэ маҕаһыыҥҥа барбыта быданнаабыт.
Эмискэ истиэнэҕэ баар салгыны ыраастыыр тэриллэрэ аһыллан кэлбит уонна күтүр улахан күтэр тахсан, куукуна устун сүүрэлээн барбыт. Мария Васильевна оҕолорун саныы биэрбит. Төһө да уолуйдар, хата куукуна аанын лигиччи саппыт. Күтэр иһит ыскаабыгар ыстанаат, туох баар иһиттэри барытын үлтүрүтэн барбыт. Дьахтар аны түннүгү аспыт уонна муннукка кирийэн олорон, били күндү иһиттэрэ урусхалланалларын аһыйа санаабыт. Өр-өтөр буолбатах, күтэр да буоллар сылайдаҕа эбитэ дуу, аһыллан биэрбит түннүгүнэн ыстаммыт. Дьахтар 11-с мэндиэмэнтэн ыстаммыт күтэр өллөҕө диэн үөһээ тыыммыт.
Аҕыйах сөкүүндэ буолан баран, уулуссаҕа киһи куйахата күүрэр хаһыыта иһиллибит. Кутталлаах киинэлэргэ курдук быһылаан тахсыбыт. Ол эбэтэр, күтэр 11-с мэндиэмэнтэн сууллан иһэн, тротуар устун хааман иһэр кыысчааны таарыйан ааспыт. Дьэ, кырдьык, киһи үөйбэтэх өттүттэн дьулаан түгэн буолбаат?!
БУЛУГАС ӨЙДӨӨХ ЛАРИСА
Эдэр ыал ийэтигэр күтэр бэлэхтээбиттэр. Күтэрдэрин Лариса диэн ааттаабыттар. Килиэккэ атыылаһан, түннүк таһыгар турар холодильникка уурбуттар. Ларисалара килиэккэ аанын аһарга, түннүк сабыытын устун муостаҕа түһэргэ-тахсарга, пекинес боруода ыты кытта оонньуурга түргэнник үөрэммит. Күтэр уонна ыт оҕото биир киэҥ иһиттэн аһыыллар эбит.
Лариса мэниктээн сөп буоллаҕына, түннүк сабыытын устун “айаннаан” килиэккэтигэр төттөрү киирэр уонна таһырдьа туох буола турарын кэтээн көрөр үгэстээх эбит. Арай биирдэ, хаһаайка түннүк сабыытын аһарын умнан кэбиспит. Онуоха күтэр өр толкуйдуу барбатах, кыраһыабай сабыыга төгүрүк дьөлөҕөһү кэбийэн кэбиспит. Эдэр кыыс күндү сабыытын аһыйан, Ларисаны болкуоҥҥа таһаарарга оҕонньоругар сорудахтаабыт. Болкуоннара сылытыллыбыт, өстүөкүлэлээх, онон күтэр онно туох да буолбат.
Кэргэнниилэр биирдэ үлэлэриттэн кэлэн баран көрбүттэрэ, болкуоҥҥа били буруйун боруостуур Ларисалара суох буолан биэрбит. Болкуон биир сабыыта сэгэйэн турарын көрөн, күтэрдэрин тураах илдьэ бардаҕа эбэтэр үһүс этээстэн бэйэтэ суулуннаҕа дии санаабыттар. Таһырдьа тахсан, кырдьык-хордьук көрдөөн, ыҥыран көрбүттэр да, ханна да суох эбит. Кыратык санаарҕыы түһэн баран, сүтүктэрин туһунан умнубуттар.
Биир нэдиэлэ ааспыт. Ыттарын соҕотохтуу таһырдьа таһаардахтарына, бэйэтэ күүлэйдии түһэн баран, төннөн кэлэр үгэстээх эбит. Биир күн эдэр ыал кыыһа Маня ытын киллэрээри аанын аһан баран, соһуйбут, дьиибэргээбит сирэйин көрүө этигит! Ыттара кутуругун хамсата-хамсата ыстаҥалаа да ыстаҥалаа буолбут. Онно көрбүтэ, кип-кирдээх, ыран хаалбыт күтэр кэннигэр турар эбит. Лариса өйүн көрүө этигит – биир дьиэҕэ олорбут ытын уулуссаҕа көрсөн, дьиэтигэр төннөргө санаммыт уонна кинини кытта үһүс этээскэ тахсыспыт. Ол кэнниттэн Маня дьонугар: “Мин ити күтэргэ наһаа үчүгэйдик сыһыаннаспатаҕым. Оттон билигин кинини булугас өйүн иһин убаастаатым”, — диэн билиммит.
Маня оскуолаҕа бастакы кылааска барбытыгар Ларисаны килиэккэтигэр уган, кыыстара сылдьыбыт уһуйааныгар илдьэн биэрбиттэр. Онно “тыыннаах муннукка” хомячоктар, муора сибиинньэлэрэ уонна аквариум баар эбит. Кинилэргэ аны булугас өйдөөх Лариса эбиллибит.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru