2000 сыллар саҕаланыыларыгар “Сэргэлээххэ” диэн устудьуоннар олохторун туһунан сериалы өрөспүүбүлүкэ араас муннугар олорор ыал бары сөбүлээн көтүппэккэ көрөр этибит. Элбэх оҕо, ыччат сериалы көрөн Саха сирин сүрүн үөрэҕин кыһатыгар — Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университекка үөрэниэн баҕарбыт, кутун туттарбыт буолуохтаах.
“СЭРГЭЛЭЭХХЭ” СЕРИАЛ ТУҺУНАН КЫЛГАСТЫК
Университекка үөрэнэ киирэн баран, доҕотторбуттан: “Сэргэлээххэ” сериалы көрөн, манна үөрэнэргитин ыраламмыккыт дуо?” – диэн ыйыта сылдьыбыттааҕым. Дьонум эмиэ, бэйэм курдук, киинэҕэ көстөрүнүү, эдэр саастарын умнуллубаттык атаарыахтарын, уопсай олоҕун, устудьуон мүччүргэннээх сырыыларын, ууну-уоту бииргэ ааһар доҕоттордонуохтарын, таптал бастакы иэйиитин билиэхтэрин баҕарбыттарын туһунан билиммиттэрэ.
Икки сыллааҕыта “Сэргэлээххэ” сериал артыыстара ханна тиийбиттэрин, билигин тугунан дьарыктаналларын туһунан матырыйаал (ссылканан ааҕыҥ) оҥоро сылдьыбыппыт. Онно сериал уус-уран салайааччыта Лена Керемясоваттан ыччат бастакы сериала хайдах үөскээбитин, оҕолору хайдах талбыттарын, үп-харчы боппуруоһун туһунан ыйыталаспыппытыгар маннык хоруйдаабыта:
— 2002 сыллаахха КФЕН-ҥа оҕолору сүүмэрдээбиппит. Киинэҕэ уһуллуон баҕалаах барыта икки сүүсчэ оҕо кэлбитэ. Онтон сүүмэрдээн, сүүрбэччэ оҕону ылбыппыт. Эрдэттэн сценарий суох этэ, ол эрээри барыллаан хайдах оруоллар сериалга баар буолуохтаахтара өйгө баара. Дьоруойдары таларга оҕолор баҕалара, сценарий суруйар дьоҕурдара, талааннара барыта оруолу оонньообута. Кастиҥҥа кытта кэлбит хас биирдии оҕо талаанын көрдөрбүтэ – ыллаан, үҥкүүлээн, хоһоон ааҕан. Киинэ идеятын Елизавета Егорованы кытары толкуйдаабыппыт. Сериал нөҥүө эдэр саас, таптал, доҕордоһуу туһунан көрдөрөргө санаммыппыт. Режиссербыт Эльвира Егорова этэ. Сценарийбытын студияҕа бары куолаан суруйар этибит. Үп-харчы боппуруоһугар тиийдэххэ, сериалбыт биир да солкуобайа суох уһуллубута. Барыта айар энтузиазм баар буолан уһуллубут буоллаҕа. Хас биирдии устуу кэнниттэн Эльвиралаах Елизавета оҕолору кытары устуудьуйаҕа бэйэлэрэ таҥар, оҥорор этилэр.
“ДЬЫЛҔАМ БЭЛЭҔЭ” УҺУЛЛА СЫЛДЬАР
Аҕыйах хонуктааҕыта “Инстаграм” ситимҥэ “Дьылҕам бэлэҕэ” диэн страницаны көрдүм. Хасыһан билбитим, бу М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет 9/2 №-дээх уопсайыгар олорор оҕолор бэйэлэрин күүстэринэн устан саҕалаабыт сериаллара эбит.
9/2 №-дээх уопсайга филологическай факультет, тас дойдулар филологияларын уонна регионнарын үөрэтэр институт уонна омук устудьуоннара олороллор. Сериал устар идиэйэ уопсай устудьуоннарын сэбиэтин актыбыыһыгар Андрей Антоновка киирбит. Бииргэ олорор оҕолорун түмэ тарда охсон кэпсээн, ону өйөөннөр, сериал номнуо үһүс серията бар дьон дьүүлүгэр таҕыста.
Уопсайга тиийэн, уһуллар оҕолору көрсүөм дии санаабытым, дьонум сериалларын уста, түбүгүрэ сылдьаллар эбит, суохтар. Хата, продюсерынан үлэлии сылдьар тас дойдулар филологияларын уонна регионнарын үөрэтэр институт төрдүс кууруһун устудьуонун Ньургуйаана Павлованы кытта билистим. Сэһэргээччим сериалын туһунан маннык кэпсиир:
— Ааспыт сыл алтынньытыгар Андрей “Ньуккууса, “Сэргэлээххэ” сериалы көрбүтүҥ дуо? Билиҥҥи устудьуоннар олохторун туһунан сериалла устан көрүөх” диэн этии киллэрбитэ. Бастаан сериал устуохпут диэн соччо итэҕэйбэтэҕим. Сыыйа-баайа хамсанан, “Инстаграмҥа” тахсар биир мүнүүтэлээх сериалла устуохха диэн санаалар киирбиттэрэ. Онтон ахсынньыга үһүө буоламмыт сценарийбытын толкуйдаан саҕалаабыппыт, толору сериал буолар эбит диэммит быһаарыммыппыт. Эдэр саас умнуллубат кэмэ — устудьуоннуур сыллар, манна билсибит доҕоттор. Мантан сиэттэрэн, “Дьылҕам бэлэҕэ” диэн ааттаатыбыт. Уһуллар оҕолору талбыппыт, үксэ билэр оҕолорбутун ыҥыртаан, бастакы сериябытын кулун тутар ыйтан устан саҕалаабыппыт. Барытын бэйэбит устуохтаахпыт, ким даҕаны көмөлөһүө суохтаах диэн санааны тутуһабыт. Камера бэйэбититтэн, туттар араас бытархай тиэхиньикэлэрбитин эмиэ бэйэбит харчыбытынан атыыласпыппыт. Күнүскү кэмҥэ устабыт, киэһэ үөрэхпитигэр бэлэмнэнэбит уонна түүн киинэбитин таҥабыт. Билиҥҥитэ алта чааһа номнуо бэлэм, барыта уон сериялаах буолуоҕа. Өрөбүл аайы оруобуна 18.00 чааска биирдии серияны ютуб-ханаалбытыгар таһаарабыт. Бастакы сезонун этэҥҥэ түмүктээтэхпитинэ, барыта табылыннаҕына, эһиил эмиэ устуохпут. Сүүрэн-көтөн алта спонсор булбуппут, төһө кыахтаахтарынан көмөлөһөллөр. Аны уопсайбыт комендана Айталина Семенова өйөөн, сериалга үлэлиир, уһуллар оҕолору барыбытын биир блокка олорто. Түүннэри үлэлээн, киинэ устан атын устудьуоннарга мэһэйдээбэппит уонна бары бииргэ олорон үлэлиирбит табыгастаах бөҕө буоллаҕа дии.
Бу курдук, устудьуоннар бэйэлэрин баҕаларынан киинэ уста сылдьалларын истэн, көрөн, бэйэлэрин кытта билсэн, кэпсэтэн олус үөрдүм. Номнуо үһүс сериятын устан, таҥан, дьон дьүүлүгэр ютуб-ханаалларыгар таһаарбыттара. Ону номнуо 50-ча тыһыынча киһи көрбүт, комментарийдарынан сылыктаатахха, дьон сөбүлээбит, аныгыс серияларын күүтэллэрин туһунан суруйбуттар.
Саҥа сериал этэҥҥэ уһуллан, кэлэр көлүөнэ устудьуоннарын сырдыкка, кэрэҕэ угуйа турдун!
Сериал үс сериятын манна көрүҥ:
БАСТАКЫ СЕРИЯ:
ИККИС СЕРИЯ:
ҮҺҮС СЕРИЯ:
Айтана Аммосова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru