РФ Судаарыстыбаннай Дууматын дьокутаата Галина Данчикова бүгүн, от ыйын 3 күнүгэр, Дьокуускай куоракка быыбардааччыларын кытта көрүстэ. Киниэхэ суруттарааччы, араас этиилээх киирээччи үгүс. Биллэн турар, кыра кыһалҕа аайы дьон дьокутааттары эккирэтиспэт, тыын боппуруос тыҥаан кэллэҕинэ биирдэ…
edersaas.ru
Ол курдук, Сергей Хромов үлэлиир сааһын саамай үгэнигэр сылдьан массыына саахалыгар түбэһэн, хараҕынан үчүгэйдик көрбөт буолан, дьиэ кэргэнин иитэн олорбут хамнастаах үлэтиттэн тохтуурга күһэллибитэ. Кырачаан биэнсийэҕэ, босуобуйа сыыһыгар тыыннаах хаалар эрэ туһугар өрө мөхсүү саҕаламмыта.
Күн бүгүн өрөспүүбүлүкэҕэ 58,5 тыһыынча инбэлиит баарыттан 7000-8000 үлэлиир. Үлэ миэстэтэ суоҕунан, доруобуйаларынан хааччахтаах дьоҥҥо усулуобуйа тэриллибэтэҕинэн, кинилэр төһө даҕаны күөгэйэр, үлэни кыайар саастарыгар сылдьыбыттарын иһин, хамнас аахсан киһилии олорор кыахтара суох.
Инбэлииттэр дьарыктаах, ол аата дьиэ кэргэннэрин салгыы иитэргэ, оҕолорун атахтарыгар туруорарга хамнастаах буолалларын туһугар Сергей Дьыалабыай киин арыйыан баҕаран, бу боппуруоһу туруорсан, ситэриилээх былаас уорганнарын барыларын кэрийбитэ.
Аппа уҥуор урукку морг сирин бэйэтэ ыраастаан, тутуу ыытарга миэстэ булбута. Бэйэтин курдук доруобуйаларынан араас хааччахтаах дьон үлэлээх буолалларын туһугар ис сүрэҕиттэн кыһамньытын ууран туран сыраласпыта. Краснояров уулусса, 22 №-дээх элбэх кыбартыыралаах дьиэ бастакы этээһигэр инбэлииттэри дьарыктыыр киин аһыллыан сөбүн туһунан сөбүлэҥ ылбыта. Ол эрэн, ол үөрүүтэ биэс мүнүүтэлээх эрэ буолбута. Чунуобунньуктар бырайыак олоххо киириэн инниттэн ити сатаммат, бу табыллыбат, сокуон көҥүллээбэт диэн туорайдаһан барбыттара.
Сир учаастагын докумуоннуурга Сир кодексатыгар уларыйыы киириэн наада уонна Дьыалабыай киини салгыы ким көрөн-истэн, хомунаалынай төлөбүрүн төлөөн, этэргэ дылы «ким иитэн-аһатан олорор” диэн ыйытыкка кэлэн иҥнэн хаалбыта.
Сергей Хромов оҕотун курдук бүөбэйдээн аҕалбыт бырайыагын көмүскүү бүгүн Галина Данчиковаҕа киирэ сырытта. Ол эрэн, үгүс министиэристибэлэртэн барыта сатаммат, сокуон көҥүллээбэт эрэ өттүн истэн, сылайан: «Инбэлииттэри салгыы олорорго үөрэтэн баран, тоҕо тимирдэ сатыыгыт? Киһи санаатын көтөҕүөххүт оннугар таҥнарытын самнара сатыыгыт? Күн бүгүҥҥэ диэри инбэлииттэргэ соҕотох Дьыалабыай киин тутуутун тоҕо ким да бэйэтин эппиэтинэһигэр ылымматый?», — диэн хас да сыл иһигэр мунньуллубут кыһыытын-абатын эттэ.
Галина Данчикова бу боппуруоһу уруккуттан үчүгэйдик билэр. Бүгүн киниэхэ киирбит миниистирдэргэ икки нэдиэлэ иһигэр боппуруоһу быһааралларыгар сорудахтаата. Биллэн турар, икки нэдиэлэ иһигэр сокуоҥҥа уларыйыы киирбэт эрээри, доруобуйаларынан хааччахтаах дьон үлэлииллэригэр, айахтарын ииттинэллэригэр сокуон хараҕынан бары ирдэбилгэ сөп түбэһэр Дьыалабыай киини тутарга министиэристибэлэр ылсан үлэлиэх буоллулар.
Уонна спирулина….
Ону таһынан, Биология, криолитозона институтун үлэһиттэрэ, биолог учуонайдар Борис Кершенгольц, Павел Ремикайло, Татьяна Корнилова Саха сиригэр спирулина үүннэрэр бырайыактарын Судаарыстыбаннай Дуума дьокутаата өйүүрүгэр көрдөстүлэр. Бу спирулина үчүгэйэ диэн тарбыйах ыалдьан өлөрүн аҕыйатар, ынах-сүөһү түргэнник уойарыгар, төрөлкөй буоларыгар көмөлөһөр эбит. Оннооҕор кыһыл оҕо истэҕинэ үтүөрэр үһү. Оттон куурусса сымыытын уоһаҕын өҥө тупсар, чаҕылхай буолар диэн кэпсииллэр. Сахабыт сирин туой буора өлгөм үүнээйини биэрэрин туһугар спирулинаны сир аннынааҕы ууга үүннэрэр табыгастааҕын иһитиннэрдилэр.
Онуоха Галина Данчикова бырайыак экэниэмикэ өттүнэн төһө барыстааҕын үөрэтэн, Доруобуйа харыстабылын үлэһиттэрин кытта сүбэлэһэн баран биирдэ маны быһаарыахха сөбүн эттэ.
Биллэн турар, дьон тус-туһунан кыһалҕалаах, араас санаалаах. Ол эрэн, доруобуйаларынан хааччахтаах дьон кыһалҕатын уталыппакка тута быһаарар ордук буолуо этэ. Кинилэр судаарыстыба биэрэр быыкаа биэнсийэтигэр дьиэ кэргэннэрин иитэр кыахтара суох буолан, үлэлии-хамсыы, үүт-хайаҕас була сатыыллар. Судаарыстыба сокуона дьон туһугар, дьон олоҕун тупсарарга, кыһалҕатын чэпчэтэргэ туһуланан үлэлиэхтээх. Таҥнары буолбатах.
Марианна Тыртыкова «Саха сирэ», edersaas.ru