«Бу сыл бүтүүтэ өрөспүүбүлүкэҕэ хайаатар да чэпчэки промышленность баар буолуохтаах. Ити хайысха хантан, туохтан силистэнэн-мутуктанан тахсарын үөрэтиҥ, быһаарыҥ», — диэн Ил Дархан Егор Борисов муос-таас курдук Промышленность уонна геология миниистиригэр Андрей Пановка туһаайан мунньах кэмигэр эттэ. Санатан эттэххэ, Егор Борисов бу күннэргэ министиэристибэлэри барыларын кытары көрсөн быйылгы сылга сыалы-соругу туруорда.
Онон быйылгыттан улахан хампаанньалары кытары үлэлэһэллэрин таһынан, Промышленность министиэристибэтэ анаан-минээн олохтоох оҥорон таһаарыынан күүскэ дьарыктаныаҕа.
Ахсынньыга бырабыыталыстыбаҕа уларыйыы киирэн Геология госкэмитиэтэ бу министиэристибэҕэ киирбитэ. Онон министиэристибэ сир баайын туһаҕа таһаарыыттан саҕалаан сири-уоту үөрэтиигэ, чинчийиигэ, көрүүгэ-харайыыга тиийэ дьарыктанар буолла. Бастакы кыбаарталга Саха сирин салалтата Сир баайын туһаныы федеральнай агентствотын уонна РФ промышленноһын министиэристибэтин кытары улахан мунньахтары ыытара былааннанар.
Былаан быһыытынан, бу сылга 11 мөл. тонна ньиэп, 17,3 мөл. тонна таас чох, 24 тонна кыһыл көмүс хостонуохтаах, 1 мөл. куб мас бэлэмнэниэхтээх. Ону сэргэ алмааһы кырыылааһыҥҥа, ювелирнай оҥоһуктары атыылааһыҥҥа ураты болҕомто ууруллуохтаах.
Бу сылга нэһилиэнньэлээх пууннары гаастааһыҥҥа саҥа бырагыраама оҥоһуллуохтаах. Санатан эттэххэ, билигин 2011 с. ылыныллыбыт бырагыраама үлэлии турар. Бырагыраама 2019 с. диэри былааннаммыта.
Ыспыраапка: Чэпчэки промышленноска таҥаһы-сабы бэлэмнээһин, тигии, тириини, түүнү таҥастааһын, атах таҥаһын оҥоруу киирсэр. Россияҕа промышленность бу көрүҥэ XVIII үйэттэн саҕалаан киирбитэ. Сэбиэскэй Сойуус саҕана 50-60-с сс. Херсоҥҥа, Барнаулга, Душанбеҕа, Чебоксарыга, Минскэйгэ, Краснодарга, Уфаҕа, Улан-Удэҕэ, о.д.а. куораттарга улахан фабрикалар тутуллубуттара. Кэлин Сойуус ыһыллыбытын кэннэ тас дойдулартан кэлэр табаардарга баһыйтаран, 90-с сыллартан Россияҕа бу эйгэ быста дьадайбыта. Биһиэхэ эмиэ нэһилиэктэргэ баар бытовой тэрилтэлэр сабыллыбыттара. Онтон кэлин 2003 с. саҕалаан кыралаан өнүйэн эрэр.
Аграфена КУЗЬМИНА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru