“Ийэ үйэлэргэ тыыннаах хорсун быһыыта” бырайыак далааһыннаахтык үлэлиир

“Арассыыйа ийэлэрэ” хамсааһын Саха сиринээҕи салаата көҕүлээһининэн “Ийэ үйэлэргэ тыыннаах хорсун быһыыта” бырайыага Кыайыы күнэ чугаһаан, далааһыннанан эрэр.

Саха сиринээҕи салааҕа түмсэн, улуустарга, куораттарга туох үлэ бу хайысханан ыытылла турарын туһунан уопут атастаһаллар. Бу сырыыга Ньурба, Хаҥалас улуустарын бэрэстэбиитэллэрэ туох үлэни ыыта сылдьалларын кэпсээтилэр.

Ньурба улууһун бочуоттаах гражданина Айталина Захарова бу улуустан сэриигэ 2700 киһи барбытыттан, 1500 эрэ сэрии хонуутуттан алаһа дьиэлэригэр эргиллибиттэрин аҕынна. Холобур, Чаппаҥдаттан Алексей Захаров-Хоҥкуй 9 уола бары сэриигэ ыҥырыллыбыт. Итилэртэн аҕыс уол бастакы хомуурга барбыт. Тоҕус уолтан 2 эрэ уол тыыннаах ордон кэлбит. Ийэлэрэ эрдэ өлөөхтөөбүт эбит. Иркутскайтан кэлбит Пелагея Наумова 3 уолун атаарбыт. Лидия Седалищева 1942 сыллаахха 4 уолун сэриигэ ыыппыт, иккитэ эргиллибэтэх. Ити курдук, бииртэн биир аат ааттанан истэ. Айталина Афанасьевна архыыбы хасыһан, үлэлиир эбит.

Хаҥаластан кэлбит Елена Архипова бу улуустан 2194 киһи ыҥырыллыбытттан 1134 эргиллибэтэҕин эттэ. “Арассыыйа ийэлэрэ” хамсааһын ыытар бырайыагар Тиит Арыы, Өктөм нэһилиэктэрэ көхтөөхтүк кыттан, сэриигэ уолаттарын атаарбыт 50 ийэ туһунан сибидиэнньэни хайыы-үйэ хомуйбуттар.

Өктөм бибилэтиэкэтин сэбиэдиссэйэ Матрена Павлова ийэлэр тустарынан матырыйааллары хомуйууга туох ыарахаттары көрсөллөрүн эттэ. Ол курдук, сэрии кыттыылаахтарын дьоно, аймахтара эбэлэрин, хос эбэлэрин туһунан сибидиэнньэлэри билбэттэрин бэлиэтээтэ. Бэтэрээннэр испииһэктэрин чопчулааһын ирдэнэр. Атын улуустартан кэлэн олохсуйбут дьон аймахтара сэриигэ кыттыыларын туһунан матырыйааллары эмиэ ирдэһэллэр. Бу көрдүүр-чинчийэр үлэ сүнньүнэн Төхтүр, Өктөм нэһилиэктэрэ “Төгүрүк остуол” ыытар баҕалаахтар. Оскуолаларга кылаас чаастарын тэрийиэхтэрэ. Бу тиэмэҕэ улуустааҕы научнай-практическай кэмпириэнсийэ былааннанар. Хаҥаластар ирдэһэр үлэҕэ үөрэнээччилэри хаппыттара, тардыбытара кэрэхсэбиллээх. Онон көрсүһүүгэ оҕолор эмиэ кытыннылар. Үөрэнээччи Наташа Макарова кэпсээнэ дьон болҕомтотун тарта.

Ити курдук, Саха сирин ийэлэрин Аҕа дойду Улуу сэриитигэр ылбыт оруолларын туһунан Кыайыы күнүгэр диэри элбэх матырыйаал, урукку өттүгэр биллибэтэх чахчылар көстүөхтэрэ. Бырайыагы иилээн-саҕалаан тэрийээччи П.П.Борисова сэриилэспит буойуттар ийэлэр ааттарын ааттатар туһугар күүстээх үлэни тэрийэр уонна ирдиир.

Женни Стрюкова, edersaas.ru