Кеша оҕо эрдэҕиттэн быраас буолар баҕалааҕа. Билэр дьонугар быраас идэлээх киһи суоҕа эрээри, кыракый уолчаан тоҕо эрэ дьиэтигэр балыыһа арыйан, дьону эмтээн оонньуура. Эдьиийин, дьэ, укуоллаан да биэрэрэ…
edersaas.ru
Ол иһин “ким буолабын, ханнык идэни талабын” диэн боппуруос киниэхэ хаһан да турбатаҕа. Оттон устудьуоннуу сылдьан, ордук интэриэһинэй диэн, хирург идэтин талбыта.
Иннокентий Толстяков билигин 2-с №-дээх өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһаҕа-Суһал мэдиссиинэ көмөтүн киинигэр 2-с хирургическай отделение хирурунан үлэлиир.
Бу өрөспүүбүлүкэҕэ саамай элбэх эппэрээссийэ оҥоһуллар сирэ. Балыыһа приемнай отделениетыгар күн аайы 100-тэн тахса эчэйбит, сүһүрбүт, ыалдьыбыт киһи киирэр. Сыл устата 15 тыһыынча киһи киирэн эмтэнэр, уонча тыһыынча эппэрээссийэ оҥоһуллар (өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн оҥоһуллар эппэрээссийэ 16%-нын ылар).
Дьэ, бу манна суһал эппэрээссийэ оҥоһуллубатаҕына, өлөр кутталлаах ыарыһахтар аан бастаан хирурдар илиилэрин иһинэн ааһаллар.
Эппиэтинэс үрдүк
— Иннокентий Степанович, быраас идэтийиититтэн барыларыттан хирург идэтэ ыарахан дииллэр. Эн бу идэни талбыт төрүөтүҥ? Хирург ханнык хаачыстыбалардаах буолуохтааҕый?
— Эппэрээссийэлиирбин сөбүлүүр буолан, талбытым. Биһиги идэбитигэр сөбүлээбэт буоллаххына, уһаабаккын диэххэ сөп. Хирург истириэһи тулуйар, болҕомтолоох, тулуурдаах, эппиэтинэстээх буолуохтаах. Экстреннэй хирургия буолан, ыарахан туруктаах пациеннар элбэхтэр. Эн үлэҕиттэн, билиигиттэн, хас хамсаныыгыттан киһи олоҕо тутулуктаах, онон эппиэтинэс олус үрдүк.
Сороҕор, сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри тура тэбинэн, биир эппэрээссийэни оҥороҕун. Стерильнэй сиргэ турар буолан, аһаабаккын, уу эрэ иһиэххин сөп. Ол кэнниттэн, аны, эппэрээссийэлээбит киһиҥ үтүөрүө, туруо дуо диэн санаа үүйэ-хаайа тутан, долгуйан, түүн утуйбаккын. Сарсыныгар туругун билсэн баран, дьэ, уоскуйаҕын.
— Оттон идэҕин туох иһин сөбүлүүгүн?
— Үлэм интэриэһинэй, араас ыарахан түгэннэртэн киһи олоҕун быыһыыгын. Үтүөрдэҕинэ, ол онтон дуоһуйарыҥ туохха да тэҥнэспэт.
2-с хирургическай отделениеҕа 4 быраас уонна сэбиэдиссэй үлэлииллэр. Иккилии буолан, солбуһаллар. Дьуһуурустуба түүннэри-күнүстэри буолар, өрөбүл күннэргэ балтараалыы суукка сылдьаллар. Иннокентий интерн эрдэҕинэ, убайдарын курдук саныыр кэлиэгэлэрэ киниэхэ сүбэлээн-амалаан биэрэллэригэр, көмөлөһөллөрүгэр махтана саныыр. Билигин иллэҥ кэмнэригэр, саха эр дьонун сиэринэн, бииргэ бултууллар, балыктыыллар, айылҕаҕа сынньаналлар. Ол эрээри, хаһан да бары бииргэ кыайан мустубаттар, ким эрэ дьуһуурустубалыы хаалар…
Бу отделениеҕа үксүгэр муҥурдара, үөстэрэ, ноордоро ыалдьыбыт, хааннара барбыт, гангреналаабыт дьону суһаллык эппэрээссийэлииллэр.
“Киһи аралдьыйар, сынньанар”
Иннокентий Толстяков Таатта Кыйытыттан төрүттээх. Аҕата Степан Иннокентьевич хомус ууһа, ийэтэ Марианна Алексеевна норуот маастара, уруһуй учуутала. Бииргэ төрөөбүт убайа Василий эмиэ уус, быһах, батыйа, анньыы оҥорорунан идэтийэн дьарыктанар, быыстапкаларга кыттар.
Онон Иннокентий эмиэ иллэҥ кэмигэр быһах, батыйа оҥорорун киһи дьиктиргээбэт даҕаны. Кыйыга уус кыһата, анал оһохторо баар, онно быһах тимирин бэлэмнииллэр. Ол тимирдэрин куоракка аҕалан, үлэтиттэн иллэҥ кэмигэр аалар, чочуйар, кыын, ук бэлэмниир.
“Киһи аралдьыйар, уоскуйар, санаатын сааһылыыр, сынньанар. Туспа эйгэҕэ, турукка киирэн хаалбыт курдук буолаҕын. Оттон уонна дьиэ кэргэҥҥэ эбии дохуот буоллаҕа”, — диэн эдэр хирург кэпсиир.
Толстяковтар икки оҕолоохтор. Кыыстара икки аҥаар саастаах, уоллара биир ыйын туолла. Кэргэнэ төрүүр дьиэҕэ анестезиолог-быраас, билигин оҕо көрөн олорор. Иккиэн утуу-субуу дьуһуурустубалаан, нэдиэлэҕэ биирдэ-иккитэ эрэ көрсөр кэмнэригэр, эбэлэр-эһэлэр, эдьиийдэр оҕо көрсөн абырыыллар этэ. Кэргэнин аҕата травматолог-быраас, онон медиктэр дьиэ кэргэннэригэр хайдах балаһыанньа буоларын кимнээҕэр өйдүүллэр, өйүүллэр.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: суруйуу дьоруойун архыыбыттан.