Устудьуоннар, эрдэ ыал буолбут дьон, эбэтэр соҕотоҕун сылдьан оҕоломмут кыргыттар аҕыйах ыйдаах эһээхэйдэрин эбээлэригэр улууска утаарар идэлээхтэр. Катя академ ылан, үөрэҕиттэн хаалыан баҕарбакка, өссө даҕаны биэнсийэҕэ тахса илик үлэлии сылдьар эдэрчи ийэтигэр хара күүһүнэн кэриэтэ саҥа төрөөбүт оҕотун Бүлүү биир түгэх нэһилиэгэр ыыппыта.
Бастаан утаа кырачаан кыыһын мип-минньигэс сытын син ахтар курдуга, онтон улахан куорат дьалхааныгар ол ахтылҕана күн-дьыл аастаҕын аайы улам сөҕүрүйэн испитэ. Оҕотун аҕатын кытта сылаас сыһыаннара эмиэ сойон, киһитэ кэлэр-кэлбэт, сороҕор олох даҕаны хастыы да күн сүтэн хаалар идэлэммитэ. Кыыс ол аайы санаатын түһэрбэккэ, киниэхэ наадыйбат киһини эккирэппэккэ, олоҕум барыта иннибэр, атын да киһини көрсөн дьолбун булуом дии саныыра.
Эбээ оҕото
Сыл хонук биллибэккэ элэҥнээн испитэ. Катя үөрэҕин бүтэрэн, куоракка үлэлии хаалбыта, кыыһын бэйэтигэр ылыан, оҕо саадыгар миэстэ суох этэ. Уочаракка суруттарбыта да, Оленька оскуолаҕа киирэрин саҕана биирдэ тиксиэх курдуктар. Онон кыысчаан эбээтэ ааҕарга, суруйарга, суоттуурга дьарыктаары, сиэнин «Сардаана» уһуйааҥҥа биэрбитэ.
«Сардаана» оҕо саада нэһилиэк килбэйэр киинигэр эргэ хаарбах дьиэҕэ турар. Хаамтаҕыҥ аайы муостата субу тостон түһүөх айылаах тыаһаан кыычыргыыр, эркинэ элэйэн, акылаата сиҥнэн түһэн, кыраттан иҥнэн тураахтыыр. Эргэ дьиэ сыттыын даҕаны тыынарга ыарахан салгыннаах.
Оленьканы эбээтэ оҕолору кытта оонньуу бараҕын диэн эрдэттэн бэлэмнээтэ. Ол эрээри, кыысчаан килбигэ, сэмэйэ өтөн, саҥа сиртэн иһигэр саллар, дьулайар курдук. Эбээтэ уһуйааҥҥа кыыһы хаалларан бараатын кытта сайыһан, хараҕа ууланан, ытаан сыҥсыйда. Баспытаатал Валентина Прокопьевна саҥа иитиллээччитин илиититтэн сиэтэн ылан, оонньуурдар кыстанан турар долбуурдарыгар аҕалла. Соһуччу билбэт эйгэтигэр кэлэн хаалбыт кыыс онно эрэ наадыйбакка, дьиэтин ахтан, өссө улаханнык маккыраччы ытаата.
Эргэ уһуйаан
Аттыгар оонньуу сылдьар оҕолор соһуйан, саҥа кэлбит кыыһы тургутардыы көрдүлэр. Кыысчаан ким да кинини ааттаабатыттан, бэйэтигэр болҕомто тарда сатаан баран уоскуйан, сиргэ төкүнүйэ сытар эһэ миискэни ылан, имэрийэ олордо. Куукулатын таҥыннара олорор кыыс тугу эрэ кэпсии-кэпсии Оленька иннигэр аҕалан баарын-суоҕун барытын үҥүлүттэ. Кыргыттар иккиэн уопсай тыл булан, бииргэ оонньообутунан бардылар.
Күнүскү ас кэнниттэн «тихий час» биллэрэн, саҥа кэлбит оҕоҕо утуйар сири ыйдылар. Оленька истиэнэ таһыгар саамай кытыы ороҥҥо кэлэн атаҕын таҥаһын устан, утуйуон баҕарбатар да, оронун кытыытыгар олордо. Салгын сиэн дэлби хараарбыт истиэнэҕэ балачча обургу оҥойон хаалбыт дьөлөҕөс баар. Онно оҕо илиитэ батар. Ол иһигэр ыас хараҥаҕа туох эрэ барыаран көстөр, санаатыгар, утуйдаҕына киниэхэ саба түһүөх курдук.
Чочумча олороотун кытта Дашалаах Лена кэлэн, ити дьөлөҕөс иһиттэн түүн абааһы илиитэ тахсарын туһунан кэпсээн олох да буораттылар. Аны киһилэрэ:
— Манна утуйбаппын, — диэт утуйар хостон сүүрэн таҕыста. Баспытаатал күрүөйэҕи тутан, төттөрү сиэтэн илигирэтэн аҕалла. «Утуйбаппын», — диэн өрөлөһө сатаабытын, ороҥҥо хам баттаата. Кыыс эмиэ ытаан сыҥсыйда. Ол ытыы сытан нухарыйан ылла, эмискэ хара дьөлөҕөс иһиттэн абааһы тахсан кини үрдүгэр нөрүйэн истэҕинэ, сарылаабытынан ойон турда уонна эмиэ куотан таҕыста.
— Аны итиннэ утуйбаппын! – диэн кыккыраччы аккаастаан кэбистэ. Онон оронун сыҕарытан биэрдилэр даҕаны, хараҕа онтон син биир арахпат.
Кутталлаах хачыал
Сарсыныгар күнүс оҕолору кытта таһырдьа оонньуу таҕыстылар, хас да тимир хачыал кэчигирэһэн турарыттан бииригэр хачыаллаары гыммытын оҕолор:
— Манна ойуун харалла сытар, хачыаллаама, — диэн сэрэппиттэрин үрдүнэн, дуоһуйуор диэри кыырай күөх халлааҥҥа өрө көтөн тахсар хачыалга олорон, кини эрэ көрүлээтэ.
Сарсыныгар кыыстара кэлбэтэ. Бэҕэһээ эрэ чэгиэн сылдьыбыт оҕо кыраадыһа 39С тахсан, аһылыгын барытын төттөрү таһааран, сэниэтэ эстэн, үс күн тугу да аһаабакка сытта. Лаампа уотуттан хараҕа саатан, аны уоту уонна тэлэбиисэри арааралларыгар көрдөстө. Быраас көрөн баран, ОРВИ диэн быһааран, эмтии сатаата да, Оленька үтүөрэн быстыбата. Эбээтэ оһох курдук итийбит оҕо этин-сиинин буокканан сото сатаата даҕаны, туһа тахсыбата. Муорус оҥорон иһэрдэ сатаабытын эмиэ өҕүйэн кэбистэ.
Табылыакка эмп көмөлөспөтүн иһин, аны укуол биэрдилэр. Кыыс кыраадыһа син түстэ эрээри, тугу да аһаабат, миин да испэт, торуой да сиэбэт. Эбээтин кытта хоонньоһон утуйа сытан, аны түүн аайы баттатар идэлэннэ.
Надежда Семеновна куттанан, оҕо саадыгар тиийэн, аҕыйах хонук сылдьыбыт Оленька тугу сиэбитин, кимниин оонньообутун сураста. Оҕолор төгүрүччү туран, кыыс абааһы илиитэ тахсар дьөлөҕөһүн анныгар утуйбутун, онтон ойуун хараллыбыт сиригэр хачыаллаабытын туһунан кэпсээн биэрдилэр.
Баспытаатал Валентина Прокопьевна, куукунаҕа иһит тыаһыырын, көрүдүөргэ ким да суоҕар атах тыаһыырын истибиттэрэ быданнаабытын, ол эрэн, мантан ханна да барар сирдэрэ суоҕун туһунан сибис гыммыта. Аан диэки кыыс эбээтин атааран иһэн:
— Өскөтүн ас аһыйбыта, буорту буолбута буоллар, оҕолор бары ыалдьыа этилэр, таһырдьа таһаарарбытыгар таҥастарын кэтэрдэбит, тоҥмотторун курдук көрөбүт ээ, — диэтэ. Кырдьык, үлэлээбитэ отучча сыл буолбут дьахтар сымыйалыан сатаммат.
Сири уларытыы
Эбээтэ сэрэйэринэн, оҕо куттанан ыалдьыбыт буолуон сөп. Надежда Семеновна малын хомунан, сиэнин илдьэ улуус киинигэр, улахан уолугар, куоракка көһөн киирдилэр. Оленька сирин уларытаат, харахтан сыыһы ылбыт курдук тута үтүөрэн хаалла. Ол кэмтэн ыла кыыһы оҕо саадыгар биэрбэккэ, оскуолаҕа киирэригэр эбээтэ бэйэтэ дьарыктаан, букубаар ылан, ааҕарга үөрэттэ. Онон биэс сааһыттан биири биэскэ эбэн-көҕүрэтэн, сүһүөхтээн ааҕан-суоттаан, уһуйаан оҕолоруттан харыс да хаалбата.
Ол эргэ уһуйааны көтүрэн, билигин нэһилиэккэ сып-сырдык аныгы оҕо саада ыраахтан сандааран көстөр.
Марианна Тыртыкова, edersaas.ru