Былырыын күһүн гитаралаах кыргыттар ыллыыр видеоларын “Инстаграм” социальнай ситимҥэ @edersaas.ru аккауҥҥа уган тарҕаппыппыт. Кэлин бу кыргыттарбыт Айыы Уола, Никииппэр Сэмэнэп ырыаларын ыллыылларын сэргии истибиппит, эбиитин “гитаралаах кыргыттар” диэн аккаунт арыммыттарын бэлиэтии көрбүппүт. Бу кыргыттар бүгүн “Эдэр сааска” ыалдьыттыыллар. edersaas.ru
Урукку сылларга устудьуоннар уопсайдарыгар биир үксүн уолаттар гитаралыылларын истэр эбит буоллахпытына, билиҥҥи кыргыттар бу үнүстүрүмүөнү көрүөх бэтэрээ өттүгэр баһылыыллар эбит. Ол курдук, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттар тылларын уонна култуураларын институтугар үөрэнэр кыргыттар бастакы куурустан гитараҕа оонньууллар:
— Биһиги Паша Бочкарева (Уус Алдан), Настя Колесова (Томпо), Ариадна Потапова (Дьааҥы), Сааскылаана Прокопьева (Бүлүү), Сардаана Тимофеева уонна Аля Константинова (Ньурба) диэн буолабыт. Быйыл университеты бүтэрээри сылдьабыт. Бастакы кууруска үөрэнэ сылдьан Настябыт гитаралыырын олус интэриэһиргии, ымсыыра көрөр этибит. Онтон бары гитара атыылаһан, киэһэ аайы мустан оонньуурга үөрэнэн, ыллаан барбыппыт.
https://www.instagram.com/p/BhWYAIIn92c/?taken-by=gitaaralaakh_kyrgyttar
Устудьуон аргыһа – гитара
— Киһи ылбычча гитараҕа оонньуурга үөрэммэтэ буолуо. Эһиги хайдах үөрэммиккитий?
— Билигин бу үнүстүрүмүөҥҥэ баҕалаах барыта оонньуур, интэриниэт ситимигэр видео-уруоктар бааллар. Киһи киһини көрөн олус түргэнник үөрэнэр эбит. Бары бэйэ-бэйэбитин көрөн, дьарыктанан, биир ый иһигэр аа-дьуо баһылаабыппыт.
— Хаһан бөлөх тэринэргэ санаммыккытый?
— Былырыын күһүн Федот Соловьев вокальнай устуудьуйатыгар дьарыктаммыппыт. Федот хас биирдиибит куолаһын туруоран, чочуйан, сөпкө ыллыырга үөрэппитэ. Аны уһуйааччыбыт бөлөх тэринэн, “Гитаралаах кыргыттар” диэн буолбуппут. Уопсайбытыгар түүнү быһа сытан аат толкуйдаабыппыт — “Дьэргэлгэн”, “Дьиэрэҥкэй”, “Тэҥҥэ-тэҥҥэ” уо.д.а. диэн ааттары сыымайдаабыппыт. Тиһэҕэр “Гитаралаах кыргыттар” диэн ааттаммыппыт. Билигин салайааччыта суох, бэйэбит ыллыы-туойа сылдьабыт.
— Бэйэҕит ырыа айан холоммуккут дуо?
— Билиҥҥитэ бэйэбит ырыабыт суох. Ол эрээри, айан ыллыахпытын баҕарабыт. Билигин үксүн фонограмманан ыллыыллар. Биһиги уратыбыт диэн, гитаранан ыллыыбыт. Соло көһүннэр, устудьуоннуур сыллар, эдэр саас туһунан ырыа айыахпытын баҕарабыт. Арай, уопсайбытыгар төрөөбүт күннээх табаарыспытыгар, дьүөгэбитигэр анаан хайаатар даҕаны дьээбэлээх ырыа толорор үгэстээхпит.
https://www.instagram.com/p/BgGzRtoFWNC/?taken-by=gitaaralaakh_kyrgyttar
“Сулустар” буолбатахпыт
— Өссө гостуруоллаабыт үһүгүт дии.
— Инстаграммытыгар быһа эфиргэ ыллааччыбыт. Дьон ырыа сакаастыыр, биһиги ону толорон иһэбит. Онтон сиэттэрэн, дьон интэриэһиргиир эбит диэн кэнсиэртээбиппит. Уус Алдан Курбуһаҕар, Мэҥэ Хаҥалас Балыктааҕар уонна Хаҥалас Төхтүрүгэр гостуруоллаатыбыт. Хата, университеппыт өйөөн, босхо массыынанан хааччыйбыта. Үөрэхпититтэн иллэҥ кэммитигэр урууларга, үбүлүөйдэргэ ыҥырдахтарына баран эҕэрдэлээччибит, өссө биирдэ тамадаалаан турардаахпыт.
— Уулуссаҕа дьон көрөн билэр дуо?
— Билэллэр, саастаах дьон уонна эр дьон билэттииллэр. Сэргэлээҕинэн хааман иһэн: “Ок-сиэ, гитаралаах кыргыттар сылдьаллар дии”, — диэн куруук истэбит. Дьон сааһыран истэҕин аайы урукку-хойукку ырыалары истэрин ордорор быһыылаах. Биһиги Никииппэри, Айыы Уолун, “Чороон” бөлөх, норуот ырыаларын сөбүлээн толоробут. “Сулустар” буолаары, биллэ-көстө сатаан ыллаабаппыт, биһиги эдэр сааспытыгар маннык этибит диэн санаары, устудьуоннуур сылларбыт умнуллубаттык ааһалларын туһуттан ыллыыбыт-туойабыт.
https://www.instagram.com/p/BgGwd3MlyRD/?taken-by=gitaaralaakh_kyrgyttar
Холобурга сылдьар кыргыттар
Кыргыттар, үөһээ суруйбутум курдук, бары бииргэ үөрэнэллэр. Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттар тылларын уонна култуураларын институтун инники күөҥҥэ сылдьар устудьуоннара буолаллар. Эһиил алтыан тутуспутунан, аны магистратураҕа туттарсар былааннаахтар.
Ол курдук, иллэрээ сыл Пашалаах Настя Норвегияҕа баран стажировкаламмыттар, оттон былырыын Паша Сардааналыын Кытайга үөрэнэн кэлбиттэр. Аны бары институт иһинэн үлэлиир “Эйгэ” театральнай устуудьуйаҕа дьарыктаналлар, уус-ураннык хоһоон ааҕан доргуталлар эбит. Онон, сэһэргээччилэрим бастыҥ үөрэхтээх, көхтөөх устудьуоннар буоланнар университет үрдэтиллибит истипиэндьийэтин ылаллар, ректор ороһуоспатааҕы сынньалаҥар Москванан, Санкт-Петербурунан күүлэйдиир путевканан наҕараадаламмыттар эбит. Кырдьык даҕаны, холобурга сылдьар маладьыас кыргыттар буолбаат?!
Оскуолаларын бүтэрээри сылдьар оҕолорго, устудьуоннарга: “Устудьуоннар идэлээх сойуустарыгар сылдьыҥ, барытыгар көхтөөх буолуҥ. Кыах баарынан араас кэмпириэнсийэлэргэ кыттыҥ, үүнүҥ-сайдыҥ! Туохтан даҕаны толлумаҥ!” – диэн баҕа санааларын тиэрдэллэр.
Айтана Аммосова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru