Фриланс уонна пандемия. Туох уларыйда?

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Ыам ыйын 14 күнэ Арассыыйаҕа Фрилансер күнэ. 15 сыл анараа өттүгэр биһиги дойдубутугар маҥнайгы фриланс биржата арыллыбыта, онтон ыла сыл аайы көҥүл үлэһиттэр бу күнү бэлиэтииллэр. “Фрилансер” диэн былыргы тыл, көннөрү тылбааһа “көҥүл үҥүүһүт” диэн буолар. Урукку суолтата “харчыга наймылаһар көҥүл сэрииһит” диэн эбит буоллаҕына, бүгүн бу тылынан быстах кэмҥэ наймылаһар, үлэ биэрээччиттэн, үлэлиир миэстэттэн тутулуга суох, быстах сакаастарынан олорор киһини ааттыыллар.

edersaas.ru

Интэриниэт аныгы киһиэхэ биэрэр көҥүлүн толору туһанар саҥа көлүөнэ үлэһиттэр фрилансер диэн ааттаналлар. Үгүс фрилансер муҥутуур баҕа санаата — сылаас муора кытыытыгар сытан, ноутбук нөҥүө аан дойду ханнык баҕарар уһугуттан ылсыбыт үлэтин оҥорооһун буолар. Холобур, үлэһит Таиланд эбэтэр Бали куруортугар сытан эрэ, Москваҕа эбэтэр Лондоҥҥа баар сакаасчыт рекламаҕа аналлаах тиэксин суруйан биэрэр, интэриниэт нөҥүө үлэтин туттарар, MasterCard нөҥүө толоруллубут сакааһын иһин төлөбүрүн тутар. Аныгы үйэҕэ маннык туттуу-хаптыы ханнык баҕарар киһи үлэлиэн сөп диэн санаа үөскээбитэ ыраатта. Оттон бүгүн, коронавирус пандемията үгүс үлэни дьиэҕэ олорон оҥорууга күһэйбит кэмигэр, элбэх тэрилтэ маннык үлэ ньыматын ордук табыгастааҕынан ааҕыахтарын сөп. Холобур, билигин, бэйэни хааччахтаныы кэмигэр, үлэ миэститин куортамын төлөөһүн, үгүс үлэ биэрээччилэргэ ыарахан сүгэһэр буолла. Арай, бу куортамы төлөөбөккө, үлэһити дьиэтигэр олордон эрэ үлэлэттэххэ? Итинник ньыма сатаан кыаллар буоллаҕына, “тоҕо эбии харчы барыахтаахпыный?” дии санааччы ахсаана элбиирэ буолуо.

Үлэлиир сириттэн тутулуга суох Саха сириттэн төрүттээх фрилансердартан, ыйыталаһан көрдүм. Төһө табыгастаах ньыманый? Кырдьык сатанар дуо? Пандемия үлэлэригэр мэһэйдээтэ дуу, төттөрүтүн көмөлөстө дуу? Туох диэн хоруйдуур эбиттэр?

 

Мария Бойтунова (mooncoocoo_jewelry), худуоһунньук, соторутааҕыттан көмүс ууһа, билигин Бали арыытыгар баар:

Урут үлэлиир тэриллэрбинэн кыптыый уонна фотоаппарат эрэ буолар этилэр. Хамсанар сыахайдары кырыйан, таҥан атыылыыр этим, уонна аан дойду араас дойдуларын дьикти, кэрэ көстүүлэрин хаартыскаҕа түһэрэн саайтпар таһаарар этим. Ол кэмҥэ кырдьык, толору көҥүлүнэн туһанар этим диэххэ сөп. Турдум даҕаны, ханнык баҕарар дойдуга көтөн хаалыахпын сөп этэ. Билигин, тимири, көмүһү уһаарар тэриллэрдээх мастарыскыайга үлэлиибин, онон “турдум да бардым” диир кыаҕым суох эрээри, син биир, көһүөхпүн баҕардахпына, улахан моһуок суох, арыый өр хомунарым эрэ буолуо.

— Сорох билэр фрилансердарым сакаастара лаппа элбээбит үһү. Билигин элбэх үлэ онлайн көспүтэ биллэр. Оттон сорохторго иһийии кэмэ,  ити барыта үлэлиир эйгэҕиттэн тутулуктаах. Пандемия мин сакаастарым ахсаанын эмиэ күүскэ аччатара буолуо дии санаабытым. Билигин аан дойду үрдүнэн почта үлэтэ күүскэ харгыстанна. Холобур, Арассыыйаҕа докумуон эрэ ыытыахха сөп, мин оҥорор киэргэллэрим билигин тиийбэттэр. Атын дойдуларга “экспресс” ыытыылар эрэ үлэлииллэр. Ол эрэн, киһи соһуйуох, сакаастарым аҕыйаабатылар, урукку кэми кытта тэҥнээтэххэ, араа-бараа. Мин санаабар, итини, харантыын кэмигэр дьон тэһийбэккэ онлайн атыылаһыынан дьарыктаналларынан быһаарыахха сөп буолуо.

Михаил Покровскай, программист, билигин Дьокуускайга баар:

Пандемия саҕаланыытын Вьетнамҥа көрсүбүтүм. Бастаан улаханнык мэһэйэдэппэтэҕим, кыра хааччахтар миигин хаарыйбатахтара. Онтон сирбин уларытан биир ый Таилаҥҥа көһөргө санаммытын. Онно олордохпуна коронавирус балаһыанньата кытаатан барбыта. Аны виза ылыахтаах кэм тиийэн кэлбитэ, Вьетнам даҕаны, атын даҕаны дойдулар сабыллан хаалбыттара. Балай да толкуйдаан баран Арассыыйаҕа көтөргө быһаарыммытым. Таилаҥҥа хааллахха виза эрэсиимин кэһии кэнники хайдах дьайара биллибэт этэ. Билигин дьиэбэр олоробун, уруккум курдук үлэлиибин. Сакаас аҕыйаабытын дуу, элбээбитин дуу билигин этэр кыаҕым суох. Сакаас миэхэ уруккаттан биир таһымнаах буолбат этэ, сороҕор нэдиэлэни быһа тохтообокко үлэлиигин, сороҕор ый аҥаара мээнэ сылдьаҕын. Бэҕэһээ биир улахан сакааһы түмүктээбитим, саҥа сакааһы күүтэбин. Ыарыы кэнниттэн аан дойдуну кэрийэр күчүмэҕэй соҕус буолара буолуо диэн долгуйа саныыбын. Чэ, барыта орун оннугар түргэнник төннөр ини.

Костас Марсаан, режиссер, монтажер, күргүөм тэрээһиннэри салайааччы, билигин Дьокуускайга баар:

— Бэйэм бэйэбэр үлэлээбитим быйыл үбүлүөйдээх сыла. 2010 сылтан көҥүл барбытым. Күчүмэҕэй күннэр үүннүлэр. Мин үлэлиир эйгэм билигин барыта иһийэн олорор. Тыйаатырдар үлэлээбэттэр, киинэ оҥоруута тохтоон турар, дьон мустар тэрээһиннэрэ суох, оннооҕор реклама ырыынагаар уу чуумпу. Онон олус дьикти балаһыанньаҕа түбэстим. Өйдүүрүҥ курдук, мин дьарыгым “системообразующий” диэн өйдөбүлгэ ханан даҕаны баппат, онон судаарыстыба өттүттэн көмө күүтүллүбэт. Оттон ИП быһыытынан нолуоктары, страховкалары син биир төлүөхтээхпин. Онлайн сакаастар мин идэбэр суоҕун кэриэтэ, арай монтаж үлэтин оҥоруохха сөп эбитэ буолуо. Бу кэм түргэнник ааһарын туһунан саныы-саныы олорор буоллаҕым дии. Сүрүн дьарыгым, кинигэ ааҕыыта. Уопсайынан эттэххэ, биир тэрилтэҕэ олорон үлэлээһин улам аҕыйаан иһиэҕэ дии саныыбын, пандемия ону түргэтэн эрэ биэриэҕэ.

Ыам ыйын бүтүүтэ харантыын миэрэлэрэ түмүктэнэллэрэ буоллар, бэрт буолуо этэ да, эрдэ ыалдьыбыт дойдулар уопуттарыттан сылыктаатахха, саарбах быһыылаах. Сотору кэминэн ИП сабарга күһэллэрим буолуо. Чэ, сүтэн-охтон биэрбэтим буолуо, үлэ көстөн иһиэҕэ, аан дойду киэҥ!

Анна Пшенникова, суруналыыс, көҥүл суруйааччы, билигин Дьокуускайга баар:

— Уонча сыл көҥүл үлэһиппин. Кэмиттэн кэмигэр уоскулаҥ миэстэ булан кэлэктиипкэ үлэлии сатыыбын эрээри, санаам буолбат, баран хаалабын. Хаһыат үлэтиттэн таһынан уус-уран айымньылары суруйабын, драматургияҕа холонобун. Онон пресс-сулууспа иҥин курдук чуҥкук үлэҕэ сатаан олорор кыаҕым суох. Оттон хаһыат үлэтигэр төлөбүр көҥүл да сырыттахха, хамнас ыла олордоххо даҕаны тэҥ соҕус. Биллэн турар, соцпакет, уоппуска оннооҕор корпоратив курдук тэрээһиинэр бааллара үчүгэй бөҕө буоллаҕа дии. Сөпсөһөр усулуобуйаларбын буларым буоллар, биир сиргэ олорон үлэлээһини утарыам суоҕа этэ.

Пандемия аан дойдуга үлэ ырыынагын уларытара буолуо эрээри, наһаа түргэн буолбата буолуо. Тоҕо диэтэххэ, дьон өйө-санаата эмискэ уларыйбат. Бары соҕотоҕун олорон үлэлиири ордороллор диир сыыһа. Урукку коллегаларбын кытта кэпсэттэххэ, олус элбэх киһи бигэ хамнаһы эрэ буолбакка, кэлэктиипкэ үлэни кытта олус сыаналыыра көстөр. Билигин дьиэттэн олорон үлэлии олорон дьон бииргэ үлэлиир дьоннорун ахталлар, хаһан көрсөллөрүн күүтэллэр. Бииргэ олорон чэйдииллэрин, сэлэһэллэрин суохтууллар. Онон, биир сиргэ түмсэн үлэлээһин эмискэ симэлийэн хаалыа дии саныыр букатын сыыһа.

Сирэй хаартыска vk.com саайтан ылынна

Егор Карпов, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0