“Эскулап” күнү-дьылы аахсыбакка үлэлиир

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

М.К.Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет Мэдиссиинэҕэ институтун иһинэн “Эскулап” устудьуоннар этэрээттэрэ үлэлиир. Кинилэр туох эбээһинэстээхтэрий? Атын этэрээттэртэн туох уратылааҕый?

«Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

Бастыҥ институт

М.К.Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет Мэдиссиинэҕэ института Уһук Илин уокурукка биир бастыҥ үөрэх кыһатынан аатырар. Маныаха төһүү күүһүнэн үгүс уопуттаах преподавателлэр итиэннэ Уһук Илиҥҥэ тарбахха баттанар симуляционнай киин буолар. Дьон бэйэ-бэйэлэриттэн истиһэн, оннооҕор Индия, Египет, Африка, Индонезия, Япония, Кытай, Эмиэрикэ курдук тас дойдулартан тиийэ кэлэн үөрэнэллэр. Омук устудьуоннара биир сыл устата нуучча тылыгар үөрэнэллэр, эксээмэн туттараллар, ол эрэ кэнниттэн институкка туттарсаллар. Онон, өскөтүн, олохтоох устудьуон алта сыл үөрэнэр эбит буоллаҕына, кэлиилэр сэттэ сыл университет паартатыгар олороллор. Ону таһынан, интернатура, ординатура… Мэдиссиинэ институтуттан бүгүн ойуччу тутан “Эскулап” үлэтин билиһиннэриэхпит.

Эскулап хамандыыра

Этэрээт хамандыыра Елена Михайлова 2015 сыллаахха Намнааҕы гимназияны бүтэрээт, тута институкка бүддьүөт миэстэтигэр үөрэххэ киирбит, педиатрия салаатын талбыт. Медиктэр династияларын оҕолоро диэххэ сөп. Ийэтэ, аймахтара — медиктэр, бииргэ төрөөбүт быраата эмиэ эмчит идэтигэр үөрэнэр эбит.

— Бэйэбин өйдүөхпүттэн, медик буолабын диэн ыра санаалааҕым. Тоҕо диэтэххэ, букатын кырабыттан ийэбин Розалия Михайловнаны кытта балыыһаҕа сылдьарым. Дьон махталын, баҕа санаатын истэн, бу чахчы туһалаах уонна махталлаах идэ эбит дии санаабытым. Бэйэбэр барсар дии саныыбын.

Институкка үөрэнэр улахан уустуга суох. Биллэн турар, оскуола үөрэнээччититтэн устудьуон аатын сүгэргэ тургутууну ааһар син биир ирдэнэр. Маныаха оскуола оҕону уйулҕа өттүнэн хайдах бэлэмнээн ыытарыттан улахан тутулуктаах дии саныыбын.

Университет устудьуоннарын өрүү өйүүр, үүнэргэ-сайдарга кыах барыта баар. Олорор, үөрэнэр усулуобуйа да буоллун, эти-хааны эрчийии даҕаны буоллун… Устудьуонтан үөрэнэр баҕа эрэ ирдэнэр.

“Эскулап” үлэтэ

Университет иһинэн медиктэр этэрээттэрэ тэриллибитэ быданнаабыт. 2015 сыллаахха “Эскулап” диэн ааттаммыта. Атын этэрээттэртэн уратыта диэн, мэдиссиинискэй хайысхалаах. Елена хамандыырынан икки сыллааҕыта анаммыт. Университет ыытар хас биирдии тэрээһинэ кинилэр дьуһуурустубалара суох ааспат. Ону таһынан, устудьуоннар куорпустарыгар иккилии эскулап олорор. Кинилэр сүрүн эбээһинэстэрэ — уопсайга олорооччулар доруобуйаларын көрүү-истии, бастакы көмөнү оҥоруу. Университет, бастакы көмө оҥоһуллар туох баар тэрилинэн, эминэн-томунан хааччыйар эбит.

— ХИФУ-га барыта 11 уопсай баар. Онно барытыгар иккилии эппиэттээх “Эскулап” чилиэнэ олорор. Биллэн турар, эппиэттээх устудьуоннары аныырга кинилэр санаалара учуоттанар. Ким эрэ дьүөгэтин кытта олоруон баҕарар, сорохтор үлэлиир буолан, түүнүн эҥин көрөллөрө-истэллэрэ кыаллыбат. Онон итини барытын учуоттуубут. Этэргэ дылы, араас балаһыанньа буолуон сөп, онон түүннэри-күнүстэри баар буолаллара ордук. Атахтарын бүлгүрүтэллэр, истэрин-үөстэрин үлэтэ кэһиллэр, тымныйаллар.

Сыллата саҥа дьону сүүмэрдиибит. Сүрүннээн өйдөрүн-санааларын туппуттарын, устудьуон олоҕун билбиттэрин, уопутурбуттарын, бастакы көмөнү оҥорор кыахтаммыттарын кэннэ, 3-с куурустан ылабыт. “Эскулапка” ортотунан 60-ча киһи баар.

Аны университет ыытар туох баар спорт тэрээһиннэрин иннинэ биһиэхэ сайаапка түһэрэллэр, “эскулаптар” онно баран уочаратынан дьуһуурустубалыыбыт. Туох эбит эчэйии таҕыстаҕына тута бастакы көмөнү оҥоробут, сүбэлиибит-амалыыбыт, суһал көмөнү ыҥырабыт.

Ону таһынан, гириип тарҕанар уонна халтараан кэмҥэ устудьуоннарга эрдэттэн сэрэтэр үлэни ыытабыт, лиэксийэлэри ааҕабыт, истиэндэлэри ыйыыбыт.

Өрөспүүбүлүкэҕэ ыытыллар аахсыйаларга кыттабыт. Мэдиссиинэҕэ сыһыаннаах халандаарынан араас тэрээһиннэргэ, чугас улууска, нэһилиэккэ баран балыыһалары кытта аахсыйаларга кыттабыт. Аҕыйах хонуктааҕыта Оҕолор өрөспүүбүлүкэтээҕи сэллик балыыһаларыгар баран сыаҥка көрдөрбүппүт. Атын этэрээттэри кытта эмиэ ыкса үлэлэһэбит.

Бэйэм омук устудьуоннарын уопсайдарыгар олоробун.

Бастакы быраактыка

Биллэн турар, быраас идэтэ атын идэлэрдээҕэр улахан эппиэтинэстээх. Кини илиитигэр – бүтүн дьон олоҕо. Устудьуоннар хас куурус аайы быраактыка бараллар. Кыраттан саҕалаан эппиэтинэстэрэ үрдээн иһэр. Маҥнай ыарыһахтары көрөллөр-истэллэр, онтон сиэстэрэлэргэ илии-атах буолаллар, кэлин бырааска көмөлөһөллөр. “Аан маҥнай быраактыкабын Мэдиссиинэ киинигэр психо-неврологическай салааҕа ааспытым. Балыыһаны медик-устудьуон хараҕынан иһиттэн бастаан онно көрбүтүм.

Хирургия салаатыгар сиэстэрэ салаатыгар быраактыка ааһарбар эппинэн-хааммынан билбитим. Инники олохпун хирургияны кытта сибээстиэхпин баҕарабын. Нэдиэлэ устата сиэстэрэҕэ көмөлөһөн укуол туруорбутум, онтон эпэрээссийэҕэ ассистенныы киирбитим. Бастакы күммэр ыраахтан көрдөрбүттэрэ, иккис күммэр үнүстүрүмүөн туппутум, үһүс күммэр ассистеннаабытым, онтон сыыйа түүҥҥү эпэрээссийэҕэ ыҥырар буолбуттара. Ол быраактыкам үгүс уопуту биэрдэ”, — диэн үллэстэр.

Инники былааннар

“Эскулап” көмөтүн эрэйэр хас биирдии тэрилтэ, тэрээһини ыытар дьон хамандыыры, Ленаны кытта сибээстэһэллэр. Хамандыыр устудьуоннары тэрээһиннэринэн үллэртиир, сыллааҕы былаан оҥорон үлэни аттарар. Култуурунай-уопсастыбаннай чааска эппиэттиир 4-с куурус устудьуона Анастасия Попова көмөлөһөөччүлээх (комиссар). Үлэлэрин ХИФУ штабыгар отчуоттууллар. Үлэ сылы эргиччи тиһигин быспакка ыытыллар. Атын эрэгийиэн мэдиссиинэҕэ этэрээттэрин кытта аныгы үйэ сиэринэн – социальнай ситимнэр нөҥүө билсэллэр. Инникитин “Эскулап” былаана киэҥ. Ити курдук медик-устудьуоннар үлэҕэ уопуттара “Эскулаптан” саҕаланар.

Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0