Ханнык баҕарар абитуриент үөрэххэ туттарсарыгар биир кэлим эксээмэнин баалын таһынан, халлаантан диэбиккэ дылы, эбии баалы аахтарыан баҕарар. Оннук кыах баар. Ол эрээри, үгүстэр бу туһунан ситэ билбэттэр эбэтэр эрдэттэн болҕомтоҕо ылбаттар.
Алтынньы 1 күнүгэр диэри бары үрдүк үөрэх кыһата ханнык, туох тус ситиһии иһин баал эбиллиэн сөбүн чопчулуур. Холобур, Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университекка 170-ча кэриҥэ тус ситиһиини учуоттууллар.
Бастакы бөлөх — үөрэххэ ситиһии иһин. Манна оскуоланы кыһыл, үрүҥ көмүс мэтээлинэн, орто анал үөрэҕи (СПО) кыһыл дипломунан бүтэрии, уо.д.а. киирэр.
Иккис бөлөх – наукаҕа ситиһии. Манна научнай кэмпириэнсийэлэргэ, экспэдииссийэлэргэ миэстэлэһии, кыттыы учуоттанар.
Үһүс бөлөх – успуорка ситиһии. Физкултуура уонна успуорт институтугар уонна бары туттарсааччыларга тус-туспа хайысхалаах. Физкултуура, успуорт институтугар киирээччилэргэ успуорка үрдүк ситиһии, ГТО баала учуоттанар. Оттон ханнык баҕарар үрдүк үөрэххэ туттарсааччыларга ГТО значога баал эбэр.
Төрдүс бөлөх – араас хайысхалаах. Манна араас тэрээһиннэргэ, бырайыактарга кыттыы иһин баал эбиллэр. “ВорлдСкиллс”, “Выбор проф Якутск”, волонтердааһын, о.д.а.
Бэһис бөлөх – араас олимпиадалар. Холобур, ХИФУ олимпиадалары 3 бөлөххө араарар. Саамай улаханынан Бүтүн Арассыыйатааҕы үөрэнээччилэр олимпиадалара буолар. Бу түөрт (оскуола иһинээҕи, улуус иһинээҕи, эрэгийиэннээҕи, Бүтүн Арассыыйатааҕы) түһүмэҕинэн барар. Бары Арассыыйатааҕы түһүмэххэ ситиһиилээхтик кыттыбыт, өскөтүн, талбыт хайысхаларыгар (профиль) биир кэлим эксээмэҥҥэ (ЕГЭ) баала 75-тэн намыһаҕа суох буоллаҕына, үрдүк үөрэххэ эксээмэнэ суох киирэр кыахтаахтар. Быйыл туһааннаах олимпиада коронавируһунан сибээстээн, Бүтүн Арассыыйатааҕы түһүмэҕэ ыытыллыбатаҕа. Эрэгийиэннээҕи олимпиаданы ааһан, Бүтүн Арассыыйатааҕы түһүмэххэ ыҥырыллыбыттар быһаччы призерунан ааҕыллаллар. Онон бу оҕолор биир кэлим эксээмэннэригэр 75-тэн ордук баалы ыллахтарына ХИФУ-га быһа киириэхтэрин сөп.
Салгыы РФ Үөрэҕириигэ министиэристибэтин испииһэгэр киирбит олимпиадалар (СВОШ). Быйыл ХИФУ 49 олимпиаданы ыытта. Бу олимпиадалартан хайатыгар эбит миэстэлэспит буоллахтарына эбии баал ааҕыллар.
Манна биири бэлиэтээн этэр ирдэнэр. Ол курдук, оҕолор кэлиҥҥи 4 сыл устата федеральнай таһымнаах олимпиадаҕа миэстэлэһиилэрэ ааҕыллар, баал эбэр. Хайаан даҕаны быйылгы олимпиада буолуохтаах диэн саныыр сыыһа. Ол эбэтэр, 8-с кылаастан ыла миэстэлэһиилэрэ учуоттанар.
ХИФУ бэйэтэ ыытар олимпиадалара. Манна миэстэлэспит оҕолор биир кэлим эксээмэн баалыгар 10 баалга диэри эбиниэхтэрин сөп. Онон олимпиадаҕа миэстэлэпиттэрин туоһулуур сэртипикээттэрин докумуон ыыталларыгар сэргэ ыйыахтарын, көрдөрүөхтэрин наада.
Ону таһынан, санатан эттэххэ, түмүктүүр өйтөн суруйууну ситиһиилээхтик ааспыттарга барыларыгар 1 баал эбиллэр.
Эбии баал ХИФУ-га эрэ буолбакка, ханнык баҕарар үрдүк үөрэх кыһатыгар туттарсарга учуоттанар. Ситиһиини!
Людмила ПОПОВА, edersaas.ru