От ыйыгар Хаҥалас улууһугар буолбут “ТАБЫС” бэстибээл иһинэн аан бастакытын «Эдэр маастар» диэн быыстапка ыытылынна. Манна 19 улуустан уонна биэс уопсастыбаннай тэриллииттэн тарбаҕар талааннаах эдэр дьон үлэлэрин көрдөрө аҕалбыттар. Тэрээһин сүрүн сыала – төрүт оһуору-бичиги үйэтитии, саҥа ааттары таһаарыы. Сэҥээрэ көрбүт үлэлэрбит ааптардарын кытта кэпсэттибит.
ЭБЭҤКИ ИИСТЭННЬЭҤ КЫРГЫТТАРА
Алдан улууһун Хатыыстыыр бөһүөлэгиттэн эбэҥки кыргыттара Аля Стручкова уонна Юля Степанова төрүт омуктарын таҥаһын-сабын, киэргэлин оҥорбуттарын көрдөрө аҕалбыттар. Эдэр дьон диэтэххэ, хас биирдии оһуор-бичик суолтатын, иис киэптэрин билэллэрин сөхтүбүт.
Аля быйыл оскуоланы бүтэрбит эбит. Кини быыстапкаҕа сарыыттан үтүлүгү уонна суумканы көрдөрө аҕалбытын дьүүллүүр сүбэ хайҕаата. Кинини эбээтэ Надежда Михайловна иискэ сыһыарбыт, онтон ыла сөбүлүүр дьарыга буолбут. “Ордук табыллан эбэҥкилэр көбүөрдэрин – кумалааны сатыыбын. Таба тыһын тигэн, ойуу таһаарабын”, — диэн Аля үлэлэрин сырдатта. Бэйэтин оҥоһугун Бакалдын бырааһынньыкка кэппитин үөрэ кэпсээтэ.
Оттон кини үөлээннээҕэ, ХИФУ историческай факультетын иккис кууруһун устудьуона Юля Степанова омугун киэргэллэрин оҥорор. Эбээтиттэн уонна араас маастар-кылаастарга сылдьан барыны-бары оҥорорго үөрэммит.
КЫНАТТААХ УЧУУТАЛ – РОЗА БУБЯКИНА
Быыстапкаҕа Уус Алдан улууһун Суоттутуттан технология учуутала Роза Бубякина кэлбит. Кини дьүүллүүр сүбэҕэ cутажтан, оҕуруоттан уонна фетртэн үлэлэрин, бохо истиилгэ оҥорбут сахалыы киэргэллэрин көрдөрө аҕалбыт. Ураты оҥоһуулаах үлэлэрин туһунан маннык кэпсиир:
— Мин араас матырыйаалтан сонуну, саҥаны оҥорорбун, айарбын-тутарбын сөбүлүүбүн. Ордук кыыс киэргэллэрин оҥоробун. Биир киэн туттар үлэм, Байанай сылынан сибээстээн, көтөрдөр кынаттарын оҥорбутум буолар. Үс миэтэрэлээх кыталык кыната үлэбин «Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин» киинэҕэ туттубуттара. Кынаты оҥорорбор линолеум анныгар тэлгиир матырыйаалы кырыйан, бэйэ-бэйэлэригэр килиэйдээбитим. Маннык ньыманан өссө кубалары, хотойу, улары оҥорбутум. Биир кынакка 300 куорсуну кырыйбытым. Кыра кынаты күнүнэн, оттон улаханы түөрт күнүнэн оҥорон бүтэрбитим. Үлэм киинэҕэ уһуллан үйэтитилиннэҕэ. Сонун оҥоһуу буолан, кынаттарбын сыбаайбаларга уларсааччылар, сакаастыыллар. Оскуолаҕа учууталлаабытым биэс сыл буолла, оҕолорго анаан куруһуок үлэлэтэбин.
ТҮҮЛГЭ КИИРБИТ ХОТОЙ
Нерюнгриттэн эдэр аҕа, урбаанньыт Кэскил Софронеев ураты үлэлэри аҕалбыт. Кини мастан кыһан кыыл, көтөр сирэйин, скульптураларын оҥорор эбит. Кэскил үлэтин билиһиннэрэр:
— Мин оҕо сылдьан уруһуй куруһуогар дьарыктаммытым. Онно оҥорон көрөр дьоҕурум сайдыбыт эбит. Маһынан үлэлээбитим наһаа ырааппата. Биирдэ иэйии киирбиччэ, тиит мастан киһи саҕа тыатааҕыны оҥорбутум. Уопсайынан, тиит уһанарга ыарахан, кытаанах мас эбит. Кэлин интэриэһиргээн, араас кыыл, көтөр сирэйин, скульптуратын оҥорон саҕалаабытым. Маны оҥорорго бэнсиининэн барар эрбиини эрэ туһанабын уонна чаас аҥаарыттан саҕалаан күнү быһа да оҥоруохпун сөп. Аны бу оҥоһуктарым бары суолталаахтар. Холобура, хотой быһыылаах оҥоһугу түүлбэр көрөн оҥорбутум. Оҕо эрдэхпиттэн наар биир түүлү түһээччибин, хараҥа муннукка олордохпуна, кэтэхпиттэн туох эрэ кыыл тахсан сырдыкка соһо сатыырын. Ону туох кыыла буоларын өйдөөн көрбөт этим. Биир түүлдьүккэ кэпсээбиппэр, “көтөр кыыл тахсар, болҕойон көрөөр” диэбитэ. Ону син балай да кэм ааспытын кэннэ санаан кэлбитим, хотой эбит. Онно анаммыт композиция буолар.
МАС, МУУС УУСТАРА – АЛЕКСЕЙДАР
Чурапчыттан төрүттээх Алексей Попов уонна Бүлүүттэн сыдьааннаах Алексей Капитонов мастан оҥоһуктарын быыстапкаҕа аҕалбыттар. Кинилэр иккиэн Дьокуускай куорат аатыттан кытыннылар.
Алексей Попов, 2013 сылтан уһанабын диир. “Остуолу, олоппоһу, композициялары оҥоробун, дьарыктанар мастарыскыайдаахпын. Урут дьиэ тутар этим, билигин тохтообутум. Ол оннугар мууһунан, маһынан оҥоһуктарга көстүм. Доҕорбун Алексейы кытта “Лөкө” диэн хамаандаланан, Красноярскайга ыытыллыбыт муус оҥоһуктар норуоттар икки ардыларынааҕы куонкурустарыгар Кыайыы тиэмэтинэн кыттан ситиһиилэммиппит. Биир киэн туттар үлэм Дьокуускайга национальнай мусуой базатыгар баар”, — диэн Алексей кэпсиир.
Оттон кини доҕоро Алексей Капитонов Дьокуускайдааҕы художественнай училищеҕа маһынан кыһыыга устудьуоннары үөрэтэр. Алексей: “Икки туста сылдьар киһи моһуоннаах мас сытарын көрөммүн, көннөрөн, чочуйан, ситэрэн биэрбитим. Ол саҕана тустуунан дьарыктанар этим, баҕар, ол иһин табыллыбыта буолуо. Уус киһи биир сиргэ өр олорор, болҕомтолоох уонна бириинчик буолуон наада эбит диэн түмүккэ кэллим”, — диэн санаатын үллэстэр.
Айтана Аммосова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.