Дмитрий Петрович Коркин аатынан турнир

Бөлөххө киир:

Уон дойду бөҕөһө мэтээлгэ тигистэ
Урут күрэхтэһии хаамыытын, түмүгүн хаһыаттан ааҕан билэр эбит буоллахпытына, билигин бириэмэ уларыйан турар. Иһитиннэрэр-көрдөрөр средстволар сонуну тутатына суһаллык тиэрдэллэр. Интэриэһиргиир, сэҥээрэр киһи син биир ону ким-хайа иннинэ билэ-көрө сылдьар. Аны тэлэбиисэринэн быһа биэрэллэр. Быһата, буолан ааспыт тэрээһин хаамыытын нэдиэлэ ортотугар тахсар хаһыакка саҥа кэлэн суруйа, сырдата сатыыр табыгаһа суох буолла. Онон мин бу суруйуубар, улуу тренер Дмитрий Петрович Коркин кэриэһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы IX турнир кэнниттэн үөскээбит санааларбын быктарыахпын баҕарабын.

Быйылгы түһүлгэ уратылара
Быйыл биһиэхэ, саха тустуутун 60 сыллаах үбүлүөйдээх сыла. Онон күрэхтэһиилэрбит барыта онно ананан ыытыллаллар. Улуу тренербит аатынан турнир тэрээһинэ уонна күрэхтэһээччилэрин састааба табылыннылар диэххэ сөп. Бары билэҕит, соторутааҕыта аҕай сайыҥҥы Олимпийскай оонньуулар ыытыллан түмүктэннилэр. Дойдулар, хамаандалар барыта бу, түөрт сылга биирдэ ыытыллар дьоһун тэрээһиҥҥэ сыалланан-соруктанан үлэлииллэр. Туох баар кыахтарын, дьаһалларын онно аныыллар. Манан сиэттэрэн эттэххэ, Олимпиада кэнниттэн тута сөрөөн кэриэтэ ыытыллар күрэхтэһиилэргэ омук дойдуларын хамаандаларын ыҥыран аҕалан кытыннарыы – туһугар ыарахаттардаах буолуохтаах. Туһааннаах салайааччылар, исписэлиистэр уонна саамай сүрүнэ спортсменнар Олимпиада кэнниттэн сынньаналлар, үлэттэн-тустууттан тэйэ түһэллэр. Үптэрин-харчыларын көрүнэллэр. Ол өттүнэн эттэххэ, төһө даҕаны ыарахан күн-дьыл турдар, биһиги түһүлгэбит састаап өттүнэн син күүстээх буолла. Маныаха Саха сиригэр спорт күрэхтэһиилэрин хаһан баҕарар үрдүк тэрээһиннээхтик ыыталлар, тустууну таптыыллар, улахан болҕомтону уураллар диэн ыалдьыттар этэллэрин элбэхтэ истиэххэ сөп.

Быйылгы түһүлгэҕэ, финалга тахсыбыт бөҕөстөр бэйэлэрин дойдуларын былааҕын аннынан, уотунан-күөһүнэн күлүмүрдүү оонньуур анал ааркаттан, өрө күүрүүлээх музыкаҕа доҕуһуоллатан тахсыылара уратытык, сонуннук көһүннэ. Маннык түгэн көбүөргэ туста тахсаары сылдьар бөҕөскө эбии күүһү-уоҕу, болҕомтону, бэйэ бодотун өрө тардыныыны, эппиэтинэһи үөскэтэрэ саарбаҕа суох. Иккис саҥаны киллэриинэн, көрөөччү атыылаһан киирбит билиэтинэн сүүйүүлээх лотерея оонньоппуттара буолла. Тарбахтарыгар талааннаахтар тэлэбиисэргэ, улахан чорооҥҥо, Бөтүрүөбүс статуэткаларыгар, тренажернай саалаҕа кэлэн эрчиллэр сертификаттарынан бэлиэтэннилэр. Манна даҕатан эттэххэ, төһө даҕаны тэлэбиисэринэн, интэрниэтинэн быһа биэрии оҥоһуллубутун үрдүнэн, мин көрдөхпүнэ, үс сектор көрөөччүнэн толору этэ. Ол аата, көрөөччү элбэх.

Ньургун Александров уочараттаах кыайыыта
Тустуу туһунан эттэххэ, сайыҥҥы сынньалаҥ кэнниттэн бөҕөстөр күрэхтэһэр кэмнэрэ саҥа саҕаланна. Онон сорохтор бэйэлэрин урукку чөллөрүгэр киирэ иликтэрэ көстөр. Холобура, мин Дмитрий Аксеновтан уонна Виктор Степановтан элбэҕи күүппүтүм. Кинилэр өрөспүүбүлүкэ сүүмэрдэммит хамаандатын чилиэттэрэ. Онон таһымнарын тута сылдьыахтаах этилэр. Ол кимнээххэ хоттордулар диэтэххэ, Аксенов тувинец Арзыл Артыш Оолга, оттон Степанов индиец Викаска хоттордулар. Онтон атын уолаттар бэйэлэрин кыахтарынан туһуннулар.
Хаһан баҕарар буоларыныы болҕомто кыайыылаахтарга ууруллар. Ол сиэринэн, былырыын Саҥа дьыл иннинэ Москваҕа ыытыллыбыт Шевалье Нусуев кэриэһигэр Бүтүн Россиятааҕы турнирга уонна быйыл саас Улан-Удэҕэ буолбут Бурятия баһылыгын бирииһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы түһүлгэҕэ тэҥнээхтэрин булбатах Ньургун Александров үөртэ. Бу кыайыытынан кини бастакы ыйааһыҥҥа өрөспүүбүлүкэҕэ инники күөҥҥэ тахсыбытын көрдөрдө. Бүтэһик быһаарыылаах хапсыһыыга уопуттаах Хуреш Дондук Ооллуун тустуутугар анараа киһи албастыыр хамсаныытыгар утары ньыманы туттан үөһэ буола түспүтэ, киниэхэ ыалдьан ыксыы турар киһиэхэ наһаа даҕаны үчүгэй, кэрэ этэ. Атын эбитэ буоллар, ити хамсаныыга сүүйтэриилээх тахсыахтаах этэ.

Итинэн Ньургун утарсааччытын үчүгэйдик билэрин, хайдах гыннаҕына утары ньыманы туттуохтааҕын ааҕан-суоттаан туһунна. Уопсайынан мин, Ньургун Александров ханнык даҕаны уустук түгэҥҥэ ыгылыйбакка өйдөөн-төйдөөн тустарын сөбүлүү көрөбүн. Омос көрдөххө, симик уол көбүөргэ киирдэҕинэ сытыырхайар, олох атын киһи буола түһэр. Түгэнинэн туһанан, кини тренердэрин Артур Федоровы уонна Гаврил Игнатьевы эҕэрдэлиэҕиҥ! Өссө айымньылаах үлэни баҕарыаҕыҥ.

Егор Пономарев бастыҥ буоларын чиҥэттэ

Егор Пономарев биһигини салгыы үөрдэр. Кини, Виктор Лебедевкэ Олимпиадаҕа бэлэмнэнэригэр спарринг-партнер быһыытынан сылдьыбыта улахан оруоллаах. Тустуук быһыытынан санаата өссө күүһүрэн, билиитэ-көрүүтэ өссө кэҥээн биэрбит буолуохтаах. Син эмиэ быйыл Россия чөмпүйэнээтигэр курдук, Чурапчы ыччата бэйэтин ыалдьааччыларын түһэн биэрбэтэ. Этэргэ дылы, Кытаанах уола кыахтаахтык туһунна. Билэргит курдук иккис күн ыалларбыт буряттар күннээбиттэрэ. Үс уоллара финалга тахсыбыта. Ыарахан ыйааһыҥҥа Балдан Цыжипов бастаабыта, оттон 70 киилэҕэ Евгений Жербаевтара сүрдээх тыҥааһыннаах киирсиигэ биһиги Герман Устиновпытын хотон кэбиспитэ, өссө ити иннинэ үһүс миэстэни ким ыларын быһаарсыыга Николай Охлопковпыт – Даша Шарастепановка сабырыйтаран кэбиспитэ. Онон соҕотох эрэлбит Егор Пономарев хаалбыта. Утарсааччыта эмиэ бурят, Россия чөмпүйэнээтин призера буола сылдьыбыт Баяр Цыренов. Өскөтүн биһиги бөҕөспүт тактика өттүнэн сыысхала суох тустар эбит буоллаҕына, бурят уола техника өттүнэн күүстээх этэ. Бу иннинэ утарсааччыларын барытын кэриэтэ үнтү кумалаан финалга тахсыбыта. Онон, төһө даҕаны ааспытын үрдүнэн эттэххэ, куттал баара. Дьэ, манна Пономарев киһитигэр бэйэтин тустуутун соҥноон, үөһэттэн тутуһа сылдьан тустууну күөртээн, бастатан туран, дьиэлээх киһи быһыытынан өй-санаа, характер өттүнэн баһыйа тутан кыайда дии саныыбын. Сынтарыйбат характерынан, кыайыыга дьулуурунан, хорсун санаатынан үрдүктүк турар буолан баһыйда. Оо, дьэ, итинник үрдүк таһымҥа сылдьан, бу сайын Польшаҕа Россия сүүмэрдэммит хамаандатын аатыттан тустан хотторботох буоллун ньии. Ол да буоллар санаабытын түһэрбэппит, Олимпиада бырагырааматыгар киллэриллибэтэх ыйааһыннарга анаан ахсынньыга аан дойду чөмпүйэнээтэ ыытыллыахтаах. Онон хаалбыт кэмҥэ өссө күүскэ дьарыктанан, ханнык эмэ күрэхтэһиигэ өссө тустан, дойду сүүмэрдэммит хамаандатын үөрэтэр-эрчийэр түмсүүтүгэр кыттан үчүгэй өйдөбүлү үөскэттэҕинэ, ити чөмпүйэнээккэ кыттар кыахтаах. Ханныгын даҕаны иһин Россия чөмпүйүөнэ буоллаҕа дии.

Виктор Рассадин саҥа ыйааһыҥҥа холонно
Виктор Рассадин үчүгэй өйдөбүлү хаалларда. Мин билэрбинэн, 65 киилэҕэ кини бу иккис кыттыыта. Саас Намҥа өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтигэр бастаабыта. Сэрэбиэй быһыытынан Виктор бастакы эргииргэ нэдиэлэ анараа өттүгэр Кемероваҕа ыытыллыбыт норуоттар икки ардыларынааҕы турнирга бастаабыт Алексей Боровицкайы (Бурятия) кытта көрүстэ. Хардары-таары бырахсыылаах киирсиигэ биһиги бөҕөспүт кинини 14:4 ахсаанынан сабырыйбыта соһуччу соҕус, хайдах эрэ көһүтүллүбэтэх кэбэҕэс кыайыы буолла. Салгыы күрэхтэһиигэ Виктор бэйэтин киһитэ Иван Ефремовы хотон баран, финалга тахсар иһин киирсиигэ Москва аатыттан кыттар кабардинец Атмир Керефовы кытта киирсиитигэр төһө даҕаны ыраас кыайыыны ситистэр, санныгар эчэйии ылла. Онон харыстанар инниттэн финалга тустубата. Санатан эттэххэ, Виктор Рассадин Россия устудьуоннарга чөмпүйүөнэ буолан, аан дойду күрэхтэһиитигэр кыттарга былааннанар.

Бу иннинэ наар элбэх ыйааһыны түһэринэн 57 киилэҕэ туста сылдьыбыт киһи, сэргэх тустууну көрдөрдө. Ити курдук, соторутааҕыта биллиилээх охчут Кристина Тимофееваны кытта дьоллорун холбообут Герман Устинов үчүгэй тустууну көрдөрдө. Бу күрэхтэһиигэ кини бэйэтин сөбүлээн туттар албаһын – утарсааччытын төбөтүн илиитин кытта холбуу ылан баран кэдэрийэн үөһэнэн элээрдэр ньыматын хаста даҕаны туһанна.

Онон, улуу тренер Д.П.Коркин кэриэһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы 9-с турнирга Саха сирин хамаандата 2 кыһыл көмүс, 2 үрүҥ көмүс уонна 3 боруонса мэтээллэри ылла.

Аны тустуу сонунун хантан кэтэһэбит?

Чугастааҕы кэмҥэ биһиги бөҕөстөрбүт Нерюнгрига Петр Юмшанов, Благовещенскайга Алексей Ковалев бириистэригэр уонна Хабаровскайга Ерофей Хабаров кэриэһигэр турнирдарга кыттыахтара. Ону тэҥэ Саха сирин хамаандата Индияҕа үөрэтэр-эрчийэр түмсүүгэ сылдьан баран, салгыы норуоттар икки ардыларынааҕы турнирга кыттар былааннаах.

Өссө бэтэрээннэрбит, уонча бөҕөс Польшаҕа аан дойду чөмпүйэнээтигэр туста барбыттара. Санатан эттэххэ, аҕам саастаах тустууктарбыт былырыын маннык күрэхтэһиигэ 2 кыһыл көмүс, 3 үрүҥ көмүс уонна 2 боруонса мэтээллэри ылары ситиспиттэрэ. Бу да сырыыга кинилэр ити үтүө үгэһи салгыылларыгар баҕарабыт.

Өрөспүүбүлүкэ көҥүл тустууга сүүмэрдэммит хамаандатын сүрүн тренерэ Владимир Кириллин:

—Егор Пономарев кыайарыгар эрэллээх этибит. Кини уопуттаах, ситиһиилээх бөҕөс. Россия сүүмэрдэммит хамаандатын чилиэнэ. Оттон Ньургун Александровтуун былырыыҥҥыттан ыкса ылсан үлэлии сылдьабыт. Кини быйылгыттан, эдэрдэртэн улахан дьон бөлөҕөр таҕыста. Саас кулун тутар ыйга Бурятия баһылыгын бирииһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы турнирга кыайбыта. Аны билигин Коркин турнирыгар бастаата. Ити ситиһиилэр — Ньургун улахан дьон бөлөҕөр тахсан бастакы ситиһиилэрэ. Кини өссө сайдар, ситиһиилэнэр кыахтаах. Барыта бэйэтиттэн тутулуктаах.

Виктор Рассадин күрэхтэһии кэмигэр санныгар кыра эчэйии ылла. Ону, бырааһы кытта сөбэлэһэн баран, бэргэтимээри быһаарыылаах киирсиигэ туһуннарбатыбыт. Тоҕо диэтэргит, Виктор сотору кэминэн устудьуоннарга аан дойду чөмпүйэнээтигэр кытта бараары сылдьарынан, үчүгэйдик бэлэмнэниэн наада.

Герман Устинов тустууттан тустуу ахсын тупсан испитэ. Кини характердаах, бүтэһиккэ диэри киирсэн баран тэйэр хорсун тустуугунан биллэр. Инникитин өссө үчүгэй тустууну көрдөрүө дии саныыбын. Кыратык тулуйан кэтэһэ түһүөххэ эрэ наада.

Хаһан баҕарар ситиһии эмискэ кэлбэт. Ардыгар дьоннор биһигини өйдөөбөттөр. Барытын билигин биирдэ ылыахтарын баҕараллар. Оттон оннук хаһан даҕаны буолбат. Ханнык баҕарар ситиһии элбэх сыллаах, ситимнээх үлэттэн тахсар.

57 кг (32 кыттааччы): 1. Ньургун Александров (РФ, Саха сирэ), 2. Хуреш Дондук-Оол (РФ, Тыва) 3. Александр Рассадин, Арыйаан Тютрин (иккиэн – РФ, Саха сирэ), 5. Арзыл Артыш-Оол (РФ,Тыва), Алдар Бальжинимаев (РФ, Бурятия).
61 кг (21): 1. Егор Пономарев (РФ, Саха сирэ), 2. Баяр Цыренов, 3. Даша Шарастепанов (иккиэн – РФ, Бурятия), Тулга Тумур-Очир (Монголия), 5. Николай Охлопков (РФ, Саха сирэ), Марат Дедегкаев (РФ, С-Петербург).
65 кг (18): 1. Даичи Такатани (Япония), 2. Виктор Рассадин (РФ, Саха сирэ), 3. Мурад Нухкадиев (РФ, Красноярскай), Ратмир Керефов (РФ, Москва), 5. Алексей Боровицкай (РФ, Бурятия), Асхат Слямханов (Казахстан).
70 кг (21): 1. Евгений Жербаев (РФ, Бурятия), 2. Герман Устинов (РФ, Саха сирэ), 3. Исраил Касумов (РФ, Красноярскай), Семен Радулов (Украина), 5. Викас Викас, Кумар Винод (иккиэн – Индия).
74 кг (21): 1. Ацамаз Санакоев (РФ, Осетия), 2. Никита Сучков (РФ, Красноярскай), 3. Эртине Мортуй-Оол (РФ, Тыва), Тажутдин Акаев (РФ, Москва), 5. Aуриленг (Кытай), Болат Сакаев (Казахстан).
86 кг (14): 1. Владислав Валиев (РФ, Осетия), 2. Себастьян Жезиржанскай (Польша), 3. Александр Зеленков (РФ, Красноярскай), Канат Бердыев (Казахстан), 5. Кшиштоф Садовик (Польша), Евгений Олешкевич (Беларусь).
97 кг (8): 1. Юрий Белоновскай (РФ, Красноярскай), 2. Муртази Мчедлидзе (Украина), 3. Евгений Алексеев (РФ, Саха сирэ), Владимир Езапенков (Беларусь), 5. Чаганзаана (Кытай), Никита Семенов (РФ, Саха сирэ).
125 кг (10): 1. Балдан Цыжипов (РФ, Бурятия), 2. Павел Кривцов (РФ, Кемерово), 3. Александр Хоцяновскай (Украина), 3. Мариан Тодоров (Болгария), 5. Камил Косциолек (Польша), Цыбик Максаров (Бурятия).

Петр ПАВЛОВ.