Бүгүн коммунальнай хаһаайыстыба үлэһиттэрин күнэ. Халлаан лаппа сылыйан, бу салаа үлэһиттэрэ син үөһэ тыыммыт буолуохтаахтар. Билэрбит курдук, өрөспүүбүлүкэни итиинэн хааччыйар тэрилтэнэн «СӨ ОДьКХ» ГУП буолар. Түгэнинэн туһанан, тэрилтэ кылаабынай инженерин солбуйааччы Афанасий Готовцевтыын кэпсэттибит.
Александр ТАРАСОВ, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru
– Халлаан төһө да сылыйбытын иһин, оттук сезона өссө да бүтэ илик, хоту улуустарга 11 ый кэриҥэ буолар, – диэн Афанасий Витальевич кэпсиир. – Билигин биһиги сүрүн сорукпутунан кэлэр кыстыкка өрөспүүбүлүкэ бары улуустарыгар оттугу уонна өрөмүөҥҥэ туһаныллыахтаах инженернэй матырыйааллары тиэрдии буолар. Быйыл кыһыҥҥы суолунан 440 тыһ. т таас чоҕу, 243 тыһ. т конденсаты, 536 тыһ. т убаҕас ньиэби, ол эбэтэр барыта 536 тыһ. т оттугу тиэйиэхтээхпит. Билиҥҥи туругунан, ити былаантан 324 туоннатын наадалаах аадырыска тиэртибит, ол 64 %-ҥа тэҥнэһэр.
Хоту улуустарга тиэйии уратылаах, ол курдук, оттугу муораҕа диэри тиэрдэн баран, өрүстэринэн төттөрү таһыы баар. Ол аата аарааҥҥа диэри эрдэ тиэрдэбит. Манна даҕатан этэр буоллахха, балары тиэйиигэ үтүмэн үбү туһанабыт, элбэх үлэни көрсөбүт. Тарыыптан киирэр үптэн 60 бырыһыана тиэйии ороскуотугар барар. Итини тэҥэ, баантан кирэдьиит ылабыт.
Сайын ыытыллыахтаах өрөмүөҥҥэ филиалларбытын инженернэй матырыйаалларынан хааччыйыахтаахпыт. Ол эбэтэр, саҥа хочуолларынан, носуостарынан, сылааһы тутар матырыйаалларынан, турбаларынан. Балары эмиэ биһиги хоту улуустарга, төһө кыалларынан, кыһыҥҥы суолу баттаһа тиэрдэбит. Бүлүү бөлөх, Булуҥ, Өлүөхүмэ улуустарыгар уу суолунан ыытабыт. Чугастааҕы киин улуустары арыый кэлин хааччыйабыт.
Былырыын өрөмүөн бырагырааматыгар 666 мөл. 172 тыһ. солк көрбүппүтүттэн, элбэх үлэни ыытан, былааны 120 % толордубут. Харчыга таһаардахха, 835 мөл 629 тыһ солк. Ол аата биһиги улуустар наадыйыыларын, төһө кыалларынан, толоро сатыыбыт. Быйылгы өрөмүөҥҥэ 603 мөл. 407 тыһ. солк көрөн, тустаах министиэристибэбит бигэргэттэ.
– Быйыл эбийиэктэри тутууга төһө үп көрүлүннэ?
– Кулун тутарга 2017 сыллааҕы тутуубут уонна саҥардан оҥорууга былааммыт бигэргэннэ. Уруккунан инвестбырагыраама диэн. Былырыыҥҥыттан тутуллан бүтэ илик эбийиэктэрбитигэр эбии 505 мөл. 893 тыһ. солк, энергияны кэмчилээһиҥҥэ уонна бырайыактыыр сметаны оҥорууга 125 мөл. солк, энергосервиснэй дуогабардарынан саҥардыыга уонна муниципальнай тэриллиилэри кытта эбийиэктэри тутууга 717 мөл. солк, тутууга уонна ититэр ситимнэри уларытыыга, киин ититэр ситимҥэ чааһынай дьиэни холбооһуҥҥа 150 мөл. солк, социальнай саҥа эбийиэктэри техническэй холбооһуҥҥа 115 мөл. солк тыыран олоробут, уопсай суумата 1 млрд 615 мөл. солк тэҥнэһэр. Тутуллан бүтэ илик эбийиэктэри үмүрүтүөхтээхпит. Быйыл 44 эбийиэк үлэҕэ киириэхтээх. Хоту улуустарга матырыйааллары тиэйии уустук буолан, эбийиэктэри тутуу икки, үс сыл ыытыллар.
– Чааһынай дьиэни киин ититэр ситимҥэ холбооһун туруга хайдаҕый?
– 2012 сылтан 2016 сылга диэри уопсайа өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 6998 чааһынай дьиэ киин ититэр ситимҥэ холбууру ситистибит. Былырыын 1945 дьиэ боппуруоһа быһаарыллыбыт. Бу аҥардас чааһынай дьиэлэр, уопсайдар киирбэттэр.
Биллэн турар, сүрүн болҕомто хоту улуустарга ууруллар. Ол курдук, хоту улуустарга 937 дьиэ холбонно. Бу үчүгэй көрдөрүү буолар, тоҕо диэтэххэ, элбэх үлэ ыытылларын түмүгэр ити сыыппара ситиһиллэр. «ОДьКХ» ГУП инвестиционнай бырагырааматынан 441, муниципальнай тэриллиилэри кытта бииргэ үбүлээһин быһыытынан 1940 уонна чааһынай дьон бэйэлэрин кыахтарынан 2932 дьиэ киин ититэр ситимҥэ холбонно. Итини тэҥэ, 1365 дьиэ аттыгар киин ситим тиэрдиллэн турар. Олохтоохтор дьиэлэрин иһигэр ититэр ситими тарда иликтэр. Балар быйыл киириэхтэрэ.
– Бүгүн ГУП филиалларыгар уопсайа хас киһи үлэлиирий? Исписэлиистар идэлэрин таһымын ирдэтиигэ туох үлэни ыытаҕытый?
– Бүгүн «ОДьКХ» ГУП бары филиалларыгар барыта 9500 кэриҥэ киһи үлэлиир. Исписэлиистэр идэлэрин таһымын сыл аайы үрдэтинэллэр. Ол курдук, хочуолунайга саҥа үлэлии киирбит оператордары, слесарьдары Дьокуускай куоракка үөрэтэр анал кэмбинээппитигэр аҕалан, хайаан даҕаны үөрэтэбит. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн коммунальнай хаһаайыстыба идэтигэр үөрэтэр соҕотох кэмбинээт, арааһа, биһиэхэ эрэ баар быһыылаах. Улуус кииннэригэр баар филиалларга саҥа киирбит үлэһиттэри миэстэтигэр тиийэн үөрэтэбит. Аны туран, хас биирдии үлэһит доруобуйатын туругун эмиэ көрөбүт-истэбит. Кэмиттэн-кэмигэр үлэһиттэр медицинскэй көрүүнү булгуччу ааһаллар.
Түмүккэ, «ОДьКХ» ГУП генеральнай дириэктэрэ Виктор Омуков аатыттан коммунальнай хаһаайыстыба бары исписэлиистэрин сылга биирдэ буолар идэлээх күммүтүнэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин! Биһиги идэбит олус наадалааҕын ааһан олус эппиэтинэстээх. Байыаннайдары кытта тэҥ соҕуспут. Байыаннайдар нус-хас олохпутун харабыллыыр буоллахтарына, биһиги кыһын хас биирдии ыал ньээкэ уйатын сылааһынан хааччыйабыт!