Ассамблея норуоттары сомоҕолуур

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

 Саха сиригэр 200-тэн тахса араас омук олорор. Өрөспүүбүлүкэҕэ норуоттар сомоҕоһууларын түстүүргэ туһуламмыт ассамблея араас хайысхалаах үлэни ыытар.

 edersaas.ru 


 Бэс ыйын 22-23 күннэригэр Дьокуускайга “Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуоттарын ассамблеята” уопсастыбаннай хамсааһын V сийиэһэ буолан ааста. Суолталаах тэрээһин туһунан бүгүн СӨ гражданскай уопсастыба институттарын сайдыытын миниистирэ Сардаана ГУРЬЕВАНЫ кытта сэһэргэһэбит.

Сомоҕолоһууга өрөспүүбүлүкэ – бастыҥ холобур

— Сардаана Михайловна, уопсайа ­биэс сийиэс буолбут эбит. Бу тэрээһин урут хаһан ыытыллыбытай? Гражданскай уопсастыба сайдыытыгар бу сийиэстэр оруолларын сырдатарыҥ буоллар.

— Бастакы сийиэс 1994 сыллаахха, иккис – 1997 с., үһүс – 2003 с., төрдүс сийиэс өр сылларга тохтуу сылдьан баран, 2012 сыллаахха ыытыллыбыттара. Бу сийиэскэ суолталаах тэрээһини биэстии сыл буола-буола тэрийиэххэ диэн этии киирбитэ.

Норуоттар ассамблеялара, ­бэйэтэ аата да этэринии, араас омук но­руоттарын сомоҕолуур соруктаах үлэлээх. Өрөспүүбүлүкэбитигэр 120-тэн тахса араас омук дьоно түөлбэлээн олорор. 160 аҕы­йах ахсааннаах норуоттар (аҕа ууһун общиналарын холбоон туран), 70 национальнай культурнай түмсүүлэрэ бааллар. Хас биирдии араас омук дьоно култуураларын, үгэс­тэрин, тылларын, бэйэлэрин итэҕэллэрин бары бииргэ сомоҕолоһон сайыннара олороллоро – Арассыыйаҕа бастыҥ холобур.

Омуктары сомоҕолуур сэбиэттэри тэрийии

— Ил Дархан Егор Борисов араас омук общиналарын салайааччылара ыытар үлэлэрин сыаналаан туран, кинилэргэ улахан соругу туруорда.

— Өрөспүүбүлүкэ Аҕа баһылыга Егор Борисов национальнай культурнай общиналар салайааччыларыгар туһаайан этиитигэр былаас уонна уопсастыбаннаһы түмэр тэрилтэлэр үлэлэрин биир ситимнээхтик ыыталларын бэлиэтээн туран, ол үлэ көдьүүстээҕин чорботто. Ол курдук, бииргэ үлэлээһин чэрчитинэн хас биирдии норуот тылын, бэйэтин төрүт үгэһин сайыннарыытыгар улахан болҕомто ууралларын бэлиэтээтэ уонна бу үлэни тэрийээччилэргэ махталын тиэртэ. Егор Афанасьевич бэйэтин этиитигэр Саха сиригэр олорор норуоттар хайа да регионнааҕар бэйэ-бэйэлэригэр ытыктабыллаахтык сыһыаннаһалларын уонна чугастарын туһунан тоһоҕолоото. Ол төрүөтэ – биһиги историябыт. Сэбиэскэй Сойуус саҕана комсомольскай путевканан Уһук Хотугу сири өрө тардар соруктаах дойду араас муннуктарыттан норуот хаһаайыстыбатын бары салааларыгар төһөлөөх элбэх ыччат кэлбитэй! Бу дьон үксэ тыйыс климатическай усулуобуйалаах дойдуну ис сүрэҕиттэн сөбүлээн, ыал буолан, силистэрин-мутуктарын тэнитэн, иккис дойду оҥостубуттара. Ол да иһин буолуо, дойду историята уларыйан истэҕин аайы, хоту дойдуга норуоттар доҕордоһууларыгар төрдүттэн бигэ олук ууруллубут буолан, Саха сирин норуоттара биир ньыгыл курдук сомоҕолоһуулаахтар. Дэлэҕэ даҕаны, Саха сирин бастыҥ уопутун болҕомтоҕо ылан, Арассыыйа норуоттарын ассамблеята тэриллиэ дуо?

Ол эрээри кыраныысса таһыгар уруккута бырааттыы норуоттарга тахса турар быһыы-майгы дьиксиннэрэр. Ол да иһин Ил Дархан Егор Борисов общиналар салайааччыларыгар туһаайан: “Ыччаты патриотическай тыыҥҥа иитиигэ болҕомтобутун күүһүрдүөххэ. Өрөспүүбүлүкэ норуоттара сомоҕолоһууга туһуламмыт биир хайысхалаах үлэбитин ычаттарбытыгар тиэрдиэххэ. Ол инниттэн хас биирдии улууска норуоттары сомоҕолуур Омуктар сэбиэттэрэ үлэлииллэрин ситиһиэххэ”, — диэн бэлиэтээтэ.

Былаһаакка – норуот трибуната

— Сардаана Михайловна, сийиэскэ санаа атастаһар хас да аһаҕас была­һаакка үлэлээтэ. Манна туох ис хоһоонноох кэпсэтии барда, кэскиллээх тосхол ылылынна?

«Былаас уонна гражданскай уопсастыба институттарын Арассыыйа норуоттарын сомоҕолоһууларын бөҕөргөтүүгэ бииргэ үлэлээһиннэрэ” былаһааккаҕа, сүрүннээн, сокуоннарга үлэлэһии туһунан кэпсэтии барда. СӨ бырабыыталыстыбатыгар Мирнэйгэ, Алдаҥҥа, Нерюнгрига, Ленскэйгэ омуктар сыһыаннаһыыларыгар туһаайыллыбыт үөрэтии-методология кииннэрин, национальнай бэлиитикэни ыытыыга анал бэчээт уорганын (хаһыат, сурунаал) тэрийии боппуруостарын көрөргө этии киллэрдилэр.

“Саха сирэ Евразия бырайыактарыгар кыттыыта” былаһааккаҕа соторутааҕыта буолан ааспыт Арассыыйа 15 регионун норуоттара түмсэр Ёрдын оонньууларын, саха Ыһыаҕын, бурят омук Сурхарбанын, тувин-монгол Надом, кыргыз омук Нооруз, аҕыйах ахсааннаах норуоттар Бакалдын уонна Эвинек тэрээһиннэрин туһунан билиһиннэрдилэр. Саха сиригэр этно-дэ­риэбинэни тутуу боппуруостарын ырыттылар.

Ыччакка туһаайыллыбыт «Норуоттар сомоҕолоһуулара — ыччат хараҕынан» былаһааккаҕа Саха сирин хомсомуола төрөөбүт күнүгэр – муус устар 3 күнүгэр Ыччат түмсүүлэрин күнүн биллэрэргэ, «Саха сирин норуоттарын Оҕо ассамблеята», “Саха сирин норуоттарын үгэстэрэ уонна култууралара” ­диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи тест-диктант суру­­йуу, араас омук ыччаттара улуустарынан бэлисэпиэтинэн айаннарын тэрийии   курдук этиилэр киирдилэр.

«Култуура араастаһыыта – личноһы иитии олуга» диэн былаһааккаҕа үгүс этии киирдэ. Онтон сороҕун холобурдаатахха, үүнэр көлүөнэҕэ аналлаах норуоттары сомоҕолуур «Арассыыйа норуоттара: бырааһынньык, абыычай, үгэс» — диэн тосхолу оҥоруохха, норуоттар оонньууларын араас тэрээһиннэргэ туттуохха, сыл аайы национальнай култууралар бэстибээллэрин ыытыахха диэн этиилэр киирдилэр.

Саҥа салайааччылар

Сийиэс дэлэгээттэрэ СӨ Норуоттарын ассамблеяларын саҥа салайааччыларын таллылар: Яна Игнатьева — А.Е.Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй ­аатынан Норуоттар доҕордоһууларын дьиэтин дириэктэрэ, Александр Соловьев – “Анаабыр Алмаастара” акционернай тэрилтэ салайааччытын сүбэһитэ, Андрей Кривошапкин – Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар ассоциацияларын сала­йааччыта.

Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru 

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0