Сэтинньи 17 күнүгэр полиция участковай боломуочунайдара идэлээх бырааһынньыктарын бэлиэтииллэр. Итинэн сибээстээн, биһиги суруналыыспыт биир күн Дьокуускай куорат Аппа Уҥуор оройуонун участковайа, полиция лейтенана Артем Антипинныын кини учаастагар сылдьыста.
2016 сыл алтынньы 27 күнэ, чэппиэр.
Дьокуускай куорат полициятын 1 №-дээх отдела Автодорожнай уулусса 42-гэр турар. Икки сыллааҕыга диэри бу отдел 4-с №-дээх этэ. Сүүстэн тахса сотрудниктаах. Начальник эбээһинэһин быстах кэмҥэ подполковник Игорь Дьяконов толорор.
Мин хойутуурбун уонна хойутуулларын ончу сөбүлээбэт киһи, букатын эрдэ тиийдим. Инньэ гынан, кимниин ханна барарбын-кэлэрбин ыйан-кэрдэн биэриэхтээх дьону кэтэһэн, дьуһуурунай чаас таһыгар балачча олоро түстүм.
Ол олорон, стендэлэрин болҕойон көрөбүн: киин куорат быраабы араҥаччылыыр уорганнарын (полиция, борокуратуура, силиэстийэ уо.д.а) салайааччыларын ааттара, төлөпүөннэрин нүөмэрдэрэ толору ыйыллыбыт, ону таһынан, холуобунай ирдэбилгэ сылдьар бөрөстүүпүнньүктэр ориентировкалара, дьоҥҥо туһалаах онтон да атын элбэх информация баар. Ону барытын сиһилии көрүөх киһини дьуһуурунай чаас начальнига, полиция майора Вячеслав Трапезников кэлэн, кабинетыгар ыҥырда. Чэй иһэн, сылаас киллэринэртэн аккаастанным. Үлэлиирдии оҥостон кэлбит киһи, ыһыллан, нэһирэн хаалыам диэн. Махтанным.
Сарсыарда 8 ч. 30 мүн. Фойеҕа отдел личнэй састааба тарҕаһа бараары муһунна (полиция тылынан “развод” дэнэр, хас сарсыарда аайы буолар). Начальник Игорь Дьяконов кэллэ. Суукканы быһа дьуһуурунайдаабыт дьуһуурунай хас уонна туох буруй оҥоһуллубутун, хас киһи отделга аҕалыллыбытын доргуччу ааҕан иһитиннэрдэ. Ол – бэлэсипиэти уоруу икки түбэлтэтэ тахсыбыт, гараастан сэлии кыыл аһыыларын, тимир гарааһы, кыбартыыраттан аккумуляторы уорбуттар. Дьокуускай үрдүнэн суукка иһигэр 13 буруйу оҥоруу регистрацияламмыт. Онтон дьуһууурунай инструктаж аахта.
Сарсыарда 09.00 чаас. Начальник Игорь Анатольевич күннээҕи үлэтин сырдатыахтаах участковайбын, дьэ, билиһиннэрдэ – полиция лейтенана Артем Владимирович Антипин. Участковайынан үлэлээбитэ балтараа сыл буолбут. Юрист идэлээх. Кэргэннээх, үс уол оҕолоох. Үлэтин сөбүлүүр. Кини көрөр учаастагар – Залог оройуонугар 4,5 тыһыынча киһи олорор. Хаайыыттан босхолонон, кэтэбилгэ сылдьар 2 киһилээх, усулуобунай миэрэнэн накаастаммыт – эмиэ 2 киһи, урут сууттана сылдьыбыттар элбэхтэр. Участковай Антипин кини оройуона куорат кииниттэн чугас сытарынан, саҥа дьиэ тутуллуута, кыбартыыраны куортамҥа биэрии, кэлии-барыы элбэҕин бэлиэтиир.
Күн аайы бу чааска полицейскайдар анал хостон табельнай бэстилиэттэрин, ботуруоннары, сурунаалга илии баттаан ылаллар. Инструкция ирдэбилинэн, туора киһи бу хоско үктэниэ суохтаах, онон миигин тахсарбар көрдөстүлэр.
Онтон актовай саалаҕа участковай боломуочунайдар бары мустан, үлэлэрин-хамнастарын, күннээҕи соруктарын, былааннарын ырытыстылар. Бары эдэрдэр, холкулар, сэргэхтэр.
Сарсыарда 9 ч. 45 мүн. Суруйуохтаах участковайбын саппай уопсан, кэнниттэн батыһа сылдьабын. Миигиттэн сааһынан лаппа эдэринэн сибээстээн, сороҕор Артем диирбин, ааҕааччым, баалаабат инигин?
Участковай сарсыардата киниэхэ киирбит матырыйааллары үөрэтииттэн саҕаланар эбит. Полиция тылынан – “с обращений граждан”. Артем Антипин алтынньы 24, 25 күннэригэр киирбит сайабылыанньалары көрө-бэрийэ олорон, олортон биирдэстэригэр ыйыллыбыт төлөпүөҥҥэ эрийэн, бүгүн тиийиэҕин сэрэттэ. Ол эрэн, бастакынан Дежнев уулуссатыгар баар дьиэҕэ барар буоллубут: биир киһи кырбаммытын туһунан өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһаттан иһитиннэрии киирбит, ол аадырыска дьуһуурунай участковай тиийэ сылдьыбытын, биитэр суохтар, биитэр баар эрээри, ааны аспатахтар.
Манна даҕатан бэлиэтээтэххэ, участковай боломуочунайдар тимир көлөлөрө суох, барытыгар сатыы эбэтэр оптуобуһунан сылдьаллар эбит. Хата, биир массыына баара, Антипин биһиккини аарааҥҥа диэри илдьэн биэрдэ.
Сарсыарда 10 ч. 20 мүн. Ол кырбаммыт киһи дьиэтигэр тиийдибит. Икки мэндиэмэннээх эргэ мас уопсай дьиэ. Кирдээх подъезд, хараҥа көрүдүөр, куһаҕан сыт-сымар. Кыбартыыраны көрдөөн, иккис этээскэ тахсан булабыт, балачча тоҥсуйа түһэбит. Ылы-чып, иһирдьэ киһи баар сибикитэ биллибэт. “Маннык буолааччы, — диир участковайым, — үлэлэригэр дуу, ханна дуу барбыттара буолуо… киэһэ, үлэм кэнниттэн эмиэ кэлэ сылдьыам”. Ол да буоллар, тута барбакка, тиийэн, чугастааҕы кыбартыыра аанын тоҥсуйар. Эдэрчи нуучча дьахтара ааны аһар. Антипин киниттэн ыалларын ыйытар. Дьахтар “бэҕэһээ баар этэ” диэн хоп курдук ыйытыыларга хоруйдаан иһэр. Сирэйиттэн-хараҕыттан көрдөххө, бэйэтэ да аһыы утаҕы сөбүлүүр көрүҥнээх эрээри, ханнык эрэ ыала дьахтары “икки нэдиэлэни быһа тохтоло суох иһэр, сарсыардаттан итирик” диэн үҥсэр. Участковай киниэхэ сайабылыанньа суруйарыгар сүбэлээтэ.
Сарсыарда 10 ч. 30 мүн. Таһырдьа тахсан, бэйдиэ сылдьар ыттарга арыаллатан, аны иккис аадырыска – тэрилтэ дьиэтигэр тиийэбит. Чугас буолан, сатыы. Аллара харабылга дастабырыанньаларбытын көрдөрөн, иккис этээскэ тахсабыт. Манна дириэктэри солбуйааччы кабинетыттан портмонетын уорбуттар. Ол туһунан сүтүктээх киһи сайабылыанньа суруйбут.
Кабинетыгар баар эбит. Бэйэбитин билиһиннэрдибит. Суруналыыс буоларбын истэн, кини салайар тэрилтэтин, бэйэтин аатын-суолун хаһыакка таһаарбаппар көрдөстө. Ол өйдөнөр – киһи “персональнай дааннайдара” сокуонунан көмүскэнэллэр.
Уоруу алтынньы 24 күнүгэр буолбут. Кини бииргэ үлэлиир дьонугар итэҕэйэр буолан, кабинетын аанын куруук аһаҕас хаалларар эбит. Ол күн эмиэ соннук хаалларан, таһырдьа табахтыы тахсыбыт. Киирбитэ – аан таһыгар ыскаапка, көстөр сиргэ сыппыт портмонета суох. Онно туох баар докумуоннара, харчыта, дисконтнай уонна баан каарталара бааллара үһү. Манна чаас кэриҥэ буоллубут. Участковайым барытын хаттаан ыйыталаһан-токкоолоһон, киниттэн быһаарыы ылан, үлэһиттэри ыҥыртаан кэпсэтэн, бэлиэтэнэн истэ. Төлөпүөнүн нүөмэрин эмсэҕэлээччигэ биэрэн, сибээстэһэ сылдьыах буолан болдьостулар.
Сарсыарда 11 ч. 45 мүн. Участковай Артем Антипин араҥаччылыыр учаастагар тэрилтэлэр эмиэ элбэхтэр. Ол иһигэр, “Европа” култуура-сынньалаҥ киинэ. Онно барабыт. Куорат атын түүҥҥү кулууптарыгар тэҥнээтэххэ, манна ол-бу улахан быһылаан, буруйу оҥоруу чахчылара, мин өйдүүрбүнэн, тахса иликтэр.
Аара баран истэхпитинэ, биир омук киһитэ Артемнуун дорооболосто. Тохтоон, “олох-дьаһах хайдаҕый?” диэн кэпсэтэ түстүлэр. Кэлин ыйыппытым – урут ити киһи олорор дьиэтин таһыттан массыына уорбуттарыгар, Антипин киниэхэ ыйыталаһа киирэ сылдьыбыт.
“Европаҕа” тиийдибит. Иһирдьэ киирээти, былчыҥнарынан оонньообут киппэ көрүҥнээх харабыл уол көрүстэ. Полиция участковайа кинилэргэ куруук сылдьан ааһар буолан, Артему бэркэ үөрэ-сэргии көрүстэ. Мин киммин, туох сыаллаах сылдьарбын эмиэ билиһиннэрдим. Уонна көҥүл ылбыт курдук сананан, хаартыскаҕа түһэрэ сырыттахпына, биир саалаттан саастаах, толуу соҕус көрүҥнээх киһи итии чэй иһэн бургута-бургута, тахсан кэллэ. Хаартыскаҕа түһэрэрбин соһуйбуттуу уонна сөбүлээбэтэхтии көрөөт, көҥүллэммэтин эттэ. Эмиэ барытын быһаарарга күһэлинним.
Онтон, дьэ, кэпсэтэн-ипсэтэн, билбитим – милииссийэҕэ тэрээһиннээх бөлөхтөрү утары охсуспут управление (УБОП), номоххо киирбит сыщик, генерал-майор Виталий Измеров салалтатынан сулууспалаабыт, астаапкаҕа сылдьар полковник эбит. Манна харабыллары салайар. Мин да криминал тиэмэтигэр сүүрбэччэ сыл суруйар киһи, кэм санаа атастаһардаах буолан, ол-бу быһылааннартан саҕалаан, кинилэр кулууптарыгар хайдах дресс-код ирдэнэригэр тиийэ кэпсэттибит.
Күнүс 12.30-13.00 мүн. Кафеҕа киирэн, эбиэттии олорон, салгыы ыйыталаһабын:
— Участковайынан ананааккын, бастакы буолбут быһылааҥҥын кэпсии түһэҕин?
— Ол былырыын сайын буолбута. Дьиэ иһигэр биир дьахтары кырбаабыттара балыыһаҕа киирбит этэ. Бэйэтэ сайабылыанньа суруйбут. Чэчэгэйин уҥуоҕун тоһуппуттар, өйүн сүтэрбэтэх, ол эрэн, ким кырбаабытын өйдөөбөт. Кырбанан баран, салгыы арыгылаабыт. Дьиэ аанын таһыгар тииһин протеһа түспүтүттэн сиэттэрэн, ол дьыаланы арыйбытым, буруйдаах киһи сууттаммыта.
— Эн көрөр учаастагыҥ нэһилиэнньэтин ахсаана олус элбэх. Барыларын хонтуруолга хайдах тутаҕын?
— “Автодорожнай” уокурук дьаһалтатыгар, тэрилтэлэргэ, олорор дьиэлэр консьержкаларыгар мин төлөпүөнүм нүөмэрэ баар, онон, куруук сибээскэ баарбын. Аны туран, сорох дьиэлэрим олохтоохторо ватсапка бөлөх арынан, миигин онно эмиэ киллэрэн, туох эмит буоллаҕына, тута билэ сылдьабын. Ыччакка буруйу оҥорууну, сокуону кэһиини сэрэтэн, потребкооперация устудьуоннарыгар лиэксийэ аахпытым.
— Оччотугар, бу балтараа сыл иһигэр учаастаккын биэс тарбах курдук биллим диэн этэр кыахтааххын?
— Суох буоллаҕа, үс тарбах курдук (күлсэбит – В.М).
— Үчүгэй участковай ханнык хаачыстыбалардаах буолуохтааҕый?
— Психолог буолуохха наада. Дьону кытта сатаан кэпсэтэ үөрэниэххэ. Киһини кытта хайдах кэпсэтэҕин да, кини оннук сыһыаннаһар. Төһө да бастакыттан ол табыллыбатар, сыыйа ханнык баҕарар киһини кытта биир тылы булуохха сөп диэн бигэ эрэллээхпин.
Эбиэттэн киэһэ 13.30 – 15.00. Участковай үлэтэ кумааҕыны кытта ыкса сибээстээҕин көрөн итэҕэйдим. Бу ыйыллар бириэмэ иһигэр Артем Антипинныын ыспыраапкалары ирдэһэ-хомуйса, “Суһал көмө” станциятыгар, 2 №-дээх өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһаҕа, бэтэринээрдэр департаменнарыгар (баҕар, ыкка ытыттарбыт дьон сайабылыанньата баара буолуо диэн) сырыттыбыт. Приемнайга киирэн, ити докумуоннары илии баттаан ылар.
15 ч. 10 мүн. “Теплай” күөл үрдүгэр былыргы эрээри, ойуута-мандара сиэдэрэй соҕус дьиэҕэ тиийэ сырыттыбыт. “Манна дьиэтэ-уота суох сылдьар быралгы дьон мустааччы” диэн Артем кэпсиир, кини манна бүтэһигин ааспыт ыйга кэлэ сылдьыбыт. Хата, түннүктэрин-үөлэстэрин аттынааҕы ыаллар бүөлээннэр, ким да суох эбит.
15 ч. 15 мүн. Салгыы ити дьиэттэн чугас, “Европа” култуура-сынньалаҥ киинин кэннинэн диэки турар, “Успех” диэн уопсастыбаннай тэрилтэҕэ тиийэбит. Олбуордарын аана “баһаалыста, киириҥ!” диэбиттии, аһаҕас турар. Баайыылаах турар икки ыт билбэт дьонун көрөн, үрэн моргуйар.
Иһирдьэ киирбиппит – соһуйуом иһин, минньигэс ас сыта муннуга саба биэрдэ. Икки саха дьахтара аһыы олорор, хас да киһи элэс көстөн ааһар. Салайааччылара балыыһаҕа сытар буолан, кинини солбуйар эдэрчи киһи биһигини көрүстэ. Туох сыаллаах кэлбиппитин эттибит, билистибит. Красноярскайтан төрүттээх Данила Харитоновпын диэн аатын билиһиннэрбит киһи салайааччытыгар эрийэн, кэпсииргэ уонна хаартыскаҕа түһэргэ көҥүл ылла.
Бу дойду атын регионнарыгар баар “Успех” тэрилтэ Саха сиринээҕи салаата тэриллибитэ үс сыл буолбут. Манна олох очурдарыгар оҕустарбыт, ыарахан быһыыга-майгыга түбэспит, аһыы утаҕы доҕор оҥостон иһэ сылдьыбыт, бэл диэтэр, хаайыыттан босхоломмут дьон кэлэр эбит. Ханна да рекламаламмат буолан, биһиэхэ ончу биллибэт маннык тэрилтэ баарын биир бэйэм олус соһуйа, сэргии да иһиттим. Евгений Курбатов диэн тэрийбит.
“Биһиэхэ ким баҕарар кэлиэн сөп” диэтилэр эрээри, быстах хоно-аһыы, таҥас уларытта эрэ кэлбит, арыгы иһэр, үлэлээбэт, бобуулаах маллары илдьэ сылдьар дьону манна хаалларбаттар. Кэлбит киһини эбиһээт анкета толорорун, флюорографияҕа баран түһэрин, үлэ буларын быраабыла быһыытынан ирдииллэр.
Таһыттан көрдөххө, көннөрү чааһынай дьиэ курдугун иһин, иһирдьэ киирдэххэ, хостон хос аһыллан иһэр, бэрт киэҥ уораҕай эбит. Бэл диэтэр, спордунан дьарыктанар саала хос баар. Билигин манна 15 киһи олорор. “Олохтон сылайбыт дьоҥҥо көмө илиитин уунабыт” дэһэллэр. Чахчыта даҕаны, олох обургу үлтү сынньыбыт сирэйдээх-харахтаах дьоно буолара көстө сылдьар. Участковай бу тэрилтэҕэ эмиэ сотору-сотору сылдьан билсэрэ ирдэнэр.
Киэһэлик 16 ч. 30 мүн. Отделга кэллибит. Мантан киэһэ Залог участковайа Артем Антипин маарыҥҥы тэрилтэҕэ уорууга сыһыаннаах биитэр тугу эмит көрбүт-билбит буолуон сөп дьону ыҥыртаан кэпсэтиэхтээх. Уонна хомуйбут матырыйаалларын компьютерга бэчээттиэхтээх. Мин ону күүппэтим, дьиэлээтим. Кини салгыы өссө 20.00 чааска диэри отделга олорон үлэлиэхтээх, сарсыарда ылбыт бэстилиэтин туттарыахтаах, онтон били кырбаммыт киһиэхэ өссө бара сылдьыахтаах. Ити номнуо 22.00 чаас саҕана.
Субу курдук хойукка диэри үлэлиир участковай боломуочунайдар нэдиэлэҕэ биир эрэ күн сынньаналлар – киһи ымсыырбат сулууспата диэтэҕиҥ!
Вера МАКАРОВА.
Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.