Ил Дархан Айсен Николаев бүгүн, Сайылык күнүгэр, Горнай улууһун Одуну нэһилиэгэр саха сүөһүтүн иитиигэ идэтийэр «Кылыс» генопуонда тэрилтэтигэр саҥа сайылык арыллыытыгар анаммыт тэрээһиҥҥэ сырытта.
edersaas.ru
«Кылыс» хаһаайыстыба «Саха сүөһүтэ» генопуонда тэрилтэтин биир салаата буолар. Ааспыт уон икки сыл устатыгар сүүстэн тахса сүөһүнү тэрилтэ салааларыгар уонна араас улуустар хаһаайыстыбаларыгар биэрдэ. Күн бүгүн 110 сүөһүлээх, ол иһигэр 36 ыанар ынахтаах. Билигин 34 ынаҕа төрөөбүт. Хаһаайыстыба сайылыга Маҥырас бөһүөлэгиттэн түөрт көстөөх сиргэ баар. Онно өссө ыам ыйын 11 күнүгэр тахсыбыттар. Сайылыкка кэлээт, төрөөбүт Таммах диэн ынах оҕотун Хаарчаана диэн ааттаабыттар.
– Былырыын Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ сайылыкка анаан 3 мөл. солк. көрбүтэ, онон бу саҥа сайылыгы тутуннубут, – диэн кэпсиир хаһаайыстыба салайаачыта, өрөспүүлүбүкэ тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна Павел Корякин.
– Сайылыкка үлэһиттэр төрдүөбүт, – диир ыанньыксыт Вера Лазарева. – Мин, сүөсүһүт, бостуук уонна оробуочай. Коронавирус дьаҥынан сибээстээн, санитарнай-гигиеническэй ирдэбили толору тутуһабыт. Билиҥҥитэ ынахтары күҥҥэ биирдэ ыыбын, мэччирэҥ үчүгэй буоллаҕына, ол эбэтэр бэс ыйыттан иккитэ ыам. Сүөһү да, ньирэйдэр да туруктара үчүгэй.
Айсен Николаев Сэргэни туруоруу сиэригэр-туомугар кытынна, хаһаайыстыба үлэтин-хамнаһын билистэ, үлэһиттэри көрсөн кэпсэттэ. Мустубут дьону Сайылык күнүнэн эҕэрдэлээтэ, чэгиэн доруобуйаны, үлэҕэ ситиһиилэри баҕарда.
– Саха омук бэйэтэ төрүт боруода сүөһүлээх уонна сылгылаах. 1950-1960 сс. саха ынаҕа үүтэ-этэ кыра диэн атарахсытыллан, симменталь уонна холмогор боруода сүөһүлэр маассабайдык аҕалыллыбыттара. Ол түмүгэр, саха сүөһүтүн ахсаана быстар аҕыйаабыта. 2000 сылтан бырагыраама ылыллан, төрүт сүөһүбүт ахсаанын элбэтэр үлэ утумнаахтык ыытыллар. Билигин биһиги сорукпут – бу үлэни «Саха сүөһүтэ» өрөспүүбүлүкэтээҕи хааһына генофонднай тэрилтэтин чэрчитинэн күүһүрдүү буолар, – диэтэ Айсен Николаев. – Экология өттүнэн ыраас, тотоойу уонна иҥэмтиэтинэн баай төрүт сүөһүбүт бородууксуйатын сырдатан, киэҥ эйгэҕэ таһаарыахтаахпыт уонна ис-тас туризмы сайыннарыыга көдьүүстээхтик туһаныахтаахпыт, – диэтэ Айсен Николаев.
Бу тэрээһин уонна хаһаайыстыба үлэтин-хамнаһын туһунан сиһилии «Саха сирэ» хаһыат кэлэр нүөмэригэр ааҕыаххыт.
Раиса Сибирякова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыскаларга Андрей Сорокин (ЯСИА) түһэриитэ.