Ил Дархан Айсен Николаев, ыам ыйын 27 күнүгэр, коронавирус дьаҥа тарҕаныыта суоһуур кэмигэр эрэгийиэҥҥэ экэниэмикэ туруктаах буолуутун хааччыйар суһал ыстаап сүбэ мунньаҕар агропромышленнай комплекс бөдөҥ тэрилтэлэрин үлэлэрин-хамнастарын көрдө.
edersaas.ru
Ил Дархан тыа хаһаайыстыбата ураты суолталаах салаа буоларын, онон коронавирус дьаҥын кэмигэр АПК бөдөҥ тэрилтэлэрэ хайдах үлэлии-хамсыы сылдьаллара өрөспүүбүлүкэ салалтатын уонна Бырабыыталыстыбатын долгутарын бэлиэтээтэ.
– Түүлээҕи өрөспүүбүлүкэ таһыгар таһаарыы сабыллан, «Сахабулт» хампаанньа ылар дохуота аччаата, «Дьокуускайдааҕы көтөрү иитэр фабрика» АУо, «Дьокуускайдааҕы килиэп кэмбинээтэ» АУо бородууксуйаларын батарыылара намтаата. Ону таһынан, «Саюри» ХЭУо төгүрүк сылга үлэлиир тэпилииссэтин комплексын иккис уочаратын үлэҕэ киллэрии, «Туймаада» ҮАПК үлэ эбийиэктэрин тутууга инвестиционнай бырайыактар ситэриллиэхтээхтэр. Ити барыта үчүгэйдик үөрэтэн, чопчу быһаарыылары ылары эрэйэр, – диэтэ Айсен Николаев.
Сүбэ мунньахха «Сахабулт» ҮАПК ААУо, «Дьокуускайдааҕы көтөрү иитэр фабрика» АУо, «Дьокуускайдааҕы килиэп кэмбинээтэ» АУо, «Саюри» ХЭУо уонна «Туймаада» ҮАПК үлэлэрин-хамнастарын туруга көрүлүннэ. Коронавирус дьаҥынан сибээстээн, түүлээҕи таска таһаарыы сабыллан, «Сахабулт» хампаанньа ылар дохуота 90 %- ынан аччаабыт, ол эрээри производственнай сыахтар үлэлии тураллар, үлэһиттэр хамнастара төлөнөр, страховкаҕа усунуостара ааҕыллар. «Дьокуускайдааҕы көтөрү иитэр фабрика» АУо ыам ыйыттан нэһилиэнньэҕэ көтөрү атыылааһыны итиэннэ көтөр этиттэн бэлэм бородууксуйаны оҥорууну саҕалаабыт. Хамнаска иэһэ суох. Хампаанньа көтөрдөрүгэр сиэтэр комбикуорматын бэйэтэ мэлийэр, онуоха ырыынакка туораах бурдук сыаната ыараабыта сүрүн кыһалҕаны үөскэппит. Нэһилиэнньэ атыылаһар кыаҕа намтаан итиэннэ килиэп-буулка аһылык оҥоһуллар кээмэйэ да, көрүҥэ да аҕыйаабытын түмүгэр, «Дьокуускайдааҕы килиэп кэмбинээтэ» АУо бородууксуйаны батарыыттан ылар дохуота аччаабыт. Бурдук атыылаһарга эбии үп-харчы наада буолбут.
«Саюри» ХЭУо сыл саҕаланыаҕыттан 186 туонна оҕурсууну, помидору уонна тума буолар күөх үүнээйини үүннэрбит. Бородууксуйатын кууһунан ылааччылары кытары 130 дуогабары түһэрсэн, 200 эргиэн туочукаларынан уонна чугастааҕы улуустарга батарар. «Горснаб» МУТ генеральнай дириэктэрэ Георгий Григорьев этэринэн, коронавирус пандемиятыттан сылтаан, тэпилииссэ комплексын иккис уочаратын үһүс түһүмэҕин тутуу болдьоҕо көһөрүллэр кутталламмыт. «Туймаада» ҮАПК иһинэн олохтоох табаары оҥорооччуларга тус сыаллаах сойуомнары биэрэргэ АПК өйөбүлүн пуондата тэриллибит. Пандемияны учуоттаан, Пуонда быйылгы сыл устатыгар олохтоох табаары оҥорооччулар ылбыт тус сыаллаах сойуомнарын төлөөһүҥҥэ, ыстараабы, пеняны ааҕыыга мораторий биллэрбит. Онон тэрилтэ устааптаах хапытаалын хаҥатар наада буолбут.
Сүбэ мунньах кыттыылаахтара маны таһынан, олохтоох тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын күрэстэһэр кыаҕын үрдэтэр сыалтан, сыана үөскээһинин бэлиитикэтин чопчулуур, оскуола оҕолорун «итии аһылыгынан» хааччыйарга олохтоох аһы-үөлү туһанар итиэннэ хаһаайыстыбалары өйөөһүн ырычааҕын тупсаран, өрөспүүбүлүкэ саппаас пуондатыттан субсидия биэриитин олохтуур, чэпчэтиилээх кирэдьиити киллэрэр, устааптаах хапытаалы улаатыннарар уо.д.а. туһунан этиилэри оҥордулар.
Айсен Николаев сүбэ мунньаҕы түмүктүүрүгэр: «Үлэ эбийиэктэригэр эпидемиологическай-санитарнай ирдэбиллэри тутуһары кытаанахтык ирдээҥ. Эһиги сүрүн соруккут – производствоҕа дьон ыалдьыбатын хааччыйыы буолар», – диэбитин Ил Дархан уонна Бырабыыталыстыба пресс-сулууспата иһитиннэрэр.
Раиса Сибирякова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыскаҕа Андрей Сорокин (СИА) түһэриитэ.