Ааспыт уон сыл бэлиэ түгэннэрэ

Бөлөххө киир:

Өрөспүүбүлүкэбитигэр уон сыл иһигэр үгүс тэрээһин, элбэх үлэ-хамнас ыытылынна. 2010 сылтан саҕалаан туох бэлиэ түгэн буолбутун ырытан суруйдубут, уон сылы түмүктээтибит. Хас биирдии сыл туһунан үгүһү кэпсиэххэ сөп, ол иһин саамай өйдөнөн хаалбыт түгэннэри бэрт кылгастык ахтан-санаан ааһыахпыт.

2010 сыл

Арассыыйаҕа – Учуутал сыла

Вячеслав Штыров астаапкаҕа баран, бэс ыйын 17 күнүттэн Егор Борисов Саха сиригэр бэрэсидьиэннээн саҕалаабыта сыл бэлиэ түгэнинэн буолбута.

Учуутал сылын былаанын хайысхалара “Биһиги саҥа оскуолабыт” көҕүлээһини кытта ыкса ситимнээхтэр. Бу үлэ барыта үөрэхтээһин ис хоһоонун саҥардыыга, талааннаах оҕолору өйөөһүҥҥэ уонна учуутал кыаҕын сайыннарыыга туһуламмыта. Бу сылга 11 саҥа оскуола үлэҕэ киирбитэ, 1500 педагог олорор усулуобуйата тупсарыллыбыта.

2010 сылга өрөспүүбүлүкэ биэс оройуонугар сааскы халаан уута күүскэ кэлэн, 1,23 млрд солкуобайга тэҥнээх хоромньу тахсыбыта.

2011 сыл

Арассыыйаҕа – Космонавтика сыла

Эрэгийиэн баалабай бородууксуйатын кээмэйэ 2010 сылы кытта тэҥнээтэххэ, 6% үрдээн, 411 млрд солкуобай буолбута. Үлэһит ый­­дааҕы орто хамнаһа 33,7 тыһыынча солкуобай буолбута (17,5% үрдээбит). Инвестицияларга үрдүк көрдөрүү ситиһиллибит, өрөспүүбүлүкэ экэниэмикэтигэр 145 млрд солкуобай хапытаал угуллубута.

Өрөспүүбүлүкэҕэ саҥа производстволар аһыллыбыттара. Элгэ сириттэн таас чоҕу хостооһун уонна таһыы саҕаламмыта. Сылга 500 тыһыынча туонна таас чоҕу хостуур “Денисовскай – Восточнай” разрез үлэҕэ киллэриллибитэ.

Олорор дьиэни тутуу тэтимэ былааннаммыт көрдөрүүнү куоһарбыта. 148 км уһуннаах гаас ситимэ киирбитэ, 4,5 тыһыынчаттан тахса кыбартыыраҕа уонна чааһынай дьиэҕэ гаас киирбитэ.


2012 сыл

Арассыыйаҕа – Устуоруйа сыла

Саха сиригэр — Норуоттар сомоҕолоһууларын уонна доҕордоһууларын сыла

2012 сыл Саха сирэ Арассыыйа састаабыгар киирбитэ, Дьокуускай куораппыт төрүттэммитэ 380 сыллаах үбүлүөйдэрин бэлиэтиир сылынан үгүс дьон өйүгэр-са­наатыгар хаалбыта. Ол курдук, сыл саҥатыгар, олунньуга, СӨ Норуоттарын ассамблеятын уочараттаах сийиэһэ, Ньурбаҕа сомоҕолоһуу соргулаах Олоҥхо ыһыаҕа буолбуттара, саха хомуһа куосумастан дьүрүһүйбүтэ, “Азия оҕолоро” спортивнай оонньуулар ыытыллыбыттара.

Лондоннааҕы Олимпиадаҕа Саха сириттэн хаһааҥҥы­тааҕар даҕаны элбэх спортсмен кыттыбыта: чэпчэки атлеттар Евгения Колодко, Елена Аржакова, тустуук Николай Ноев, охчут Кристина Тимофеева. Паралимпиадаҕа пауэр­лифтер Владимир Балынец, охчут Степанида Артахинова, ууһут Анастасия Диодорова кыттыбыттара.


2013 сыл

Арассыыйаҕа – Тулалыыр эйгэни харыстааһын сыла

Саха сиригэр – Тыа сирин сыла

Сыл устата Саха сиригэр уопсайа 87,547 тыһыынча м2 олорор дьиэ тутуллубута. Барыта өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 86 хочуолунай үлэҕэ киирбитэ. Дьокуускайга Дмитрий Медведев салалтатынан Уһук Илин, Илин Сибиир уонна Забайкалье эрэгийиэнин сайыннарыыга улахан мунньах ыытыллыбыта.

Бу сылга доруобуйа харыстабылыгар улахан ситиһии – Саха сиригэр быары көһөрүүгэ бастакы эпэрээссийэ ыытыллыбыта.

Боотуруускай улуус төрүттэммитэ 375 сылыгар анаан Чурапчыга “Манчаары оонньуулара” спорт национальнай көрүҥнэригэр XIX спарта­киадата ыытыллыбыта.

2014 сыл

Арассыыйаҕа – Култуура сыла

Саха сиригэр – Арктика сыла

2014 сыл сүрүн бэлитиичэскэй түгэнинэн Ил Дархан быыбара буолбута. 12 сыллаах тохтобул кэнниттэн нэһилиэнньэ Аҕа баһылыгы талар быраабын толору туһаммыта. Балаҕан ыйын 14 күнүнээҕи быыбар түмүгүнэн Егор Борисов түөрт хандьыдааты эрэллээхтик кыайан, бастакы Ил Дарханынан талыллыбыта.

Саха сирэ аан бастаан Ближнэй Восток ырыынагар сүрэхтэммитэ, Дубайга 100-тэн тахса судаарыстыба кыттыылаах инвестиционнай IV пуорумҥа өрөспүүбүлүкэбит бырайыактара болҕомто киинигэр буолбуттара.

2020 сылга диэри 13 хотугу улуус социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар кэлим бырагыраама олоххо киирбитэ. Арктика дьыалаларыгар судаарыстыбаннай кэмитиэт тэриллибитэ. Хотугу норуоттар судаа­рыстыбаннай тыйаатырдара аһыллыбыта.

Атырдьах ыйын 30 күнүгэр Аллараа Бэстээх ыстаансыйатыгар 1200 туонна таһаҕаһы тиэммит 20 богуоннаах бастакы буойас тигинэтэн кэлбитэ.

Сыл сүрүн маассабай тэрээһинэ – Саха сирин норуоттарын IV спортивнай оонньуулара от ыйын 9-13 күннэригэр Намҥа ыытыллыбыта.


2015 сыл

Арассыыйаҕа – Литература сыла

Саха сиригэр – Урбаан сыла

Саха сиригэр Урбаан сыла биллэриллэн, бу эйгэҕэ хаһааҥҥы­тааҕар да улахан болҕомто ууруллубута. Ол курдук, алта биисинэс-инкубатор тэриллибитэ, 219 киһи бэйэ дьыалатын арыйбыта. Арассыыйаҕа Литература сыла буолан, Саха сиригэр үгүс суруйааччы ыалдьыттаабыта. Ону таһынан, Кыайыы 70 сылын бэлиэтиир үбүлүөйдээх сылга киэҥ хабааннаах тэрээһиннэр буолбуттара.

От ыйын 6 күнүгэр Германияҕа Бонн куоракка ЮНЕСКО аан дойду­тааҕы нэһилиэстибэ кэмитиэтин уочараттаах сиэссийэтигэр Сиинэ ос­­туолбалара ЮНЕСКО ураты харыстанар сирдэрин ахсааныгар киирбиттэрэ.

Нарыйа уонна Владимир Платоновтар Саха сиригэр аан бастакытын түөрт оҕону биирдэ күн сирин көрдөрбүттэрэ. Томскай килииникэтигэр үс кыыһы, биир уолу төрөппүттэрэ.
Тустууктар улахан ситиһиилэммиттэрэ – Айаал Лазарев Азия чөмпүйүөнэ буолбута, оттон Виктор Лебедев Арассыыйа чөмпүйэнээтигэр бэсиһин кыайбыта.

2016 сыл

Арассыыйаҕа – Киинэ сыла

Саха сиригэр – Тупсаран оҥоруу сыла

2016 сылга тупсарыы дьаһалларын олоххо киллэриигэ үп-харчы көрүллэн, күрүө-хаһаа, уулусса өрөмүөнэ, суол-иис, элбэх кыбартыыралаах дьиэ уонна социальнай тэрилтэ тас эркинэ, оҕо оонньуур былаһаакката, спортивнай былаһаакка оҥоһулланнар, уулуссалары, болуоссаттары сырдатар тэриллэр туруорулланнар, үгүс үлэ ыытыллыбыта.

Дойду үрдүнэн биллэриллибит Киинэ сыла саха киинэтигэр сити­һиилээхтик ааспыта. Киинэ арааһа уһуллубутун ааһан, тыа сиригэр киинэ тыйаатырдарын тэрийии үлэтэ тиһиктээхтик ыытыллыбыта.

Киинэ сылын сүрүн ситиһиитинэн Костас Марсан режиссердаах «Мой убийца» уонна Михаил Барынин режиссердаах «24 снега» саха киинэлэрэ Арассыыйа прокатыгар тахсыбыттарын бэлиэтиир тоҕоос­тоох.

2017 сыл

Арассыыйаҕа – Экология сыла

Саха сиригэр – Ыччат сыла

Өрөспүүбүлүкэ бары улууһугар былааннаах үлэ баран, бөҕү-саҕы хомуйууга, кытаанах бөҕү туһаҕа таһаарыыга, ураты харыстанар сирдэрбитин кэҥэтиигэ, ууга барар кутталлаах сирдэри кыраныыссалааһыҥҥа, айылҕаны харыстааһыҥҥа, көҕөрдүүгэ үлэлэр ыытыллыбыттара. Экология сылын биир бэлиэ тэрээһининэн, Дьокуускайга ГРЭС-2 үлэҕэ киирбитэ буолар. Аны хаарбах туруктаах дьиэттэн көһүү бырагыраамата түмүктэнэн, 30 тыһыынча кэриҥэ киһи саҥа кыбартыыраларга көспүтэ.

Туймаада ыһыаҕын кэмигэр 16 620 киһи сахалыы таҥастаах кэлэн, Гиннес рекорда олохтоммута.

Хаҥалас улууһун лесничэйэ Варвара Устиноваҕа “Үлэ Дьоруойа” бэлиэни дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин туттарбыта.

Үөһээ Бүлүүгэ үбүлүөйдээх ХХ Манчаары оонньуулара ыытыллыбыттара. Саха олимпиадатыгар 34 ­улуустан 38 хамаанда уонна 1800 спортсмен кыттыыны ылбыта. Күрэхтэһии түмүгүнэн, тоҕус рекорд олохтоммута.

От ыйыгар Турция Самсун куоратыгар ыытыллыбыт Судлимпиадаҕа көҥүл тустууга Василий Стрекаловскай чөмпүйүөн үрдүк аатын сүкпүтэ.

Ыччат сылыгар Аан дойдутааҕы ыччат уонна устудьуон бэстибээлэ Сочига ыытыллыбыта. Тэрээһиҥҥэ 185 дойдуттан 20-чэ тыһыынча киһи кэлбитэ, оттон Саха сириттэн 150 киһилээх халыҥ дэлэгээссийэ, 40 волонтер ситиһиилээхтик кыттыбыттара.

2018 сыл

Арассыыйаҕа – Волонтер сыла

Саха сиригэр – Дьарыктаах буолуу сыла

Балаҕан ыйын 9 күнүгэр ыытыллыбыт Ил Дархан быыбарыгар хандьыдаат Айсен Николаев туһатыгар быыбардааччы 71,41% куоластаан, Ил Дарханынан талыллыбыта.

Өрөспүүбүлүкэбитигэр биир суолталаах түгэнинэн Өлөөҥҥө ал­­маас хостооһуна саҕаламмыта буолар. Алтынньы 31 күнүттэн АЛРОСА Өлөөн улууһугар Үөһээ Муунатааҕы алмаас баайдаах сиргэ үлэтэ саҕаламмыта. Оттон Нерюнгригэ “Колмар” хампаанньа Денисовскайдааҕы хайа байытар фабриканы үлэҕэ киллэрбитэ.

Режиссер Эдуард Новиков “Тойон Кыыл” драматическай хартыыната 40-с Москватааҕы норуоттар икки ардыларынааҕы киинэ бэстибээлин Гран-при хаһаайынын дьоһун аатын ылбыта.

2019 сыл

Арассыыйаҕа – Тыйаатыр сыла

Саха сиригэр – Сомоҕолоһуу сыла

Ыам ыйын 13 күнүгэр РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин «РФ бэ­­рэсидьиэнин 2014 c. 296 №-дээх Арктика зонатын сирин-уотун туһунан» Ыйааҕар уларытыылары киллэрэр туһунан» 220 №-дээх ­ыйаахха илии баттаан, Абый, Дьааҥы, Үөһээ Халыма, Эдьигээн, Муома, Өлөөн, Орто Халыма уонна Эбээн Бытантай улуустара федеральнай таһымҥа Арктика зонатыгар киирдилэр.

Ай-Ти эйгэтэ күүскэ сайынна, Саха сиригэр айыллыбыт көмпүүтэр оонньуулара, төлөпүөн сыһыарыылара аан дойдуга киэҥник тарҕаннылар. Саха сирэ бу эйгэҕэ Уһук Илиҥҥэ уонна Сибииргэ инники күөҥҥэ сылдьар.

“Сибиир күүһэ” гаас ситимэ тардылынна. Саха сирин гаастаах сириттэн Кытайга тиийэр буолла. Бу норуоттар икки ардыларынааҕы бырайыак үлэ миэстэтэ тахсарыгар уонна эрэгийиэни гааһынан хааччыйарга саҥа кыахтары биэриэҕэ.

Аллараа Бэстээх ыстаансыйатыгар дьону таһар бастакы буойас кэллэ.

Өрөспүүбүлүкэбитигэр кулун тутарга көҥүл тустууга аан дойду Куубага ыытыллыбыта. Аан дойдуттан ааттаах-суоллаах тустууктар кэлэн илин-кэлин түһүспүттэрэ.

Айтана Аммосова.

Хаартыскала — интэриниэттэн.

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0